Madrid zou het huidige en controversiële systeem kunnen wijzigen nu het op basis van artikel 155 van de Spaanse grondwet het bestuur van de regio tijdelijk in handen heeft totdat er een nieuwe regering is gevormd. Terwijl de separatisten discussiëren over het al dan niet installeren van de in ballingschap in België verblijvende Carles Puigdemont als premier van Catalonië, maakt de centrale regering plannen om een en ander te wijzigen.
Het nieuwe plan dat wordt bestudeerd door het ministerie van Onderwijs zou ouders in de gelegenheid stellen een hokje aan te vinken waarmee ze de voertaal op school voor hun kinderen kunnen bepalen.
Totdat er een nieuwe Catalaanse regering zit, houdt de centrale regering de macht over het bestuur van de regio. Artikel 155 van de Grondwet is van kracht sinds het Catalaanse parlement eind oktober eenzijdig de regio onafhankelijk van Spanje verklaarde. Zodoende kan Madrid nu besluiten nemen over het Catalaanse onderwijs, de gezondheidszorg, de pensioenen etcetera.
Dat de voertaal op Catalaanse scholen Catalaans is, was jarenlang een doorn in het oog van niet-nationalistische ouders. Sommigen van hen gingen er zelfs voor naar de rechter om te eisen er zelf over te kunnen beslissen. Die zaken werden door die ouders gewonnen, maar desondanks bleef de regioregering weigeren aan hen de keuze te laten.
Op politiek niveau bleef het onderwerp altijd taboe, maar nu heeft de centrum-rechtse partij Ciudadanos, die tijdens de laatste regionale verkiezingen de grootste partij werd, gevraagd om te corrigeren wat in de optiek van de partij een pro-separatistische ‘bias’ is geweest in de richtlijnen voor het onderwijs. Hij kreeg hierin steun van de vakbond van onderwijzers AMES en van het burgerplatform Societat Civil Catalana.
Zodoende bestudeert de Spaanse minister van Onderwijs, Iñigo Méndez de Vigo nu welke opties er zijn om gezinnen in Catalonië over het taalonderwijs van hun kinderen te laten beslissen. ‘Wij vragen van de regering om drietaligheid te introduceren op de scholen in 2018-2019’, zo zette Albert Rivera, partijleider van Ciudadanos, op Twitter. Hij verwees naar het gebruik van Catalaans, Spaans en Engels in de klaslokalen.
Separatistische partijen in Catalonië zijn nu woedend. Junts per Catalunya en de republikeinse linkse partij ERC spraken hun vertrouwen uit dat er snel een akkoord wordt gesloten op basis waarvan een nieuwe regering gevormd kan worden, zodat dit soort ongewenste wijzigingen voorkomen kunnen worden. ‘Als de regering artikel 155 gebruikt om de taalkundige onderdompeling op te blazen, is het duidelijk dat de regering Catalonië wil blijven beschadigen.
Het wijst ons eveneens op onze eigen onverantwoordelijkheid als we er niet in slagen een regering te vormen’, zo zei Joan Tardà van ERC die deze partij vertegenwoordigd in het Spaanse parlement in Madrid.
Vanuit de Catalaanse onderwijskringen wordt verzocht om het onderwijs niet in te zetten als wapen in de politieke strijd, zo sprak Ramon Font, woordvoerder van USTEC, de belangrijkste Catalaanse vakbond voor onderwijzers in het basisonderwijs. Catalaanse kinderen krijgen les in het Catalaans. Daarnaast krijgen ze twee uur Spaans per week op de basisschool en drie uur per week op de middelbare school. Bij andere vakken mogen leraren zelf bepalen in welke taal zij lesgeven.
Wie in Catalonië wil dat zijn kinderen les krijgen in het Spaans moet daartoe een ingewikkelde procedure doorlopen. Vaak komt het erop neer dat ze subsidie moeten aanvragen om hun kinderen naar een particuliere school te kunnen sturen. Volgens het Catalaanse ministerie van onderwijs zijn hiervoor in de afgelopen drie schooljaren 560 aanvragen ingediend, waarvan er 50 werden goedgekeurd.