Else Beekman
De Spaanse regering werkt aan een wetsvoorstel om het recht op abortus in de Grondwet vast te leggen. Het kabinet wil zo vrouwen beschermen tegen mogelijke toekomstige beperkingen en hun vrijheid om over hun eigen lichaam te beslissen wettelijk waarborgen.
Een dergelijk recht is in Spanje niet vanzelfsprekend, zo blijkt uit het feit dat in sommige autonome regio’s lokale overheden nieuwe regels invoeren waarmee het vrouwen moeilijker wordt gemaakt om een zwangerschap af te breken. Dat zijn vooral regio’s waar conservatieve partijen zoals PP en Vox het voor het zeggen hebben. De regering, onder leiding van de socialistische PSOE, vindt het tijd om een duidelijke grens te trekken.
Regering reageert op politieke druk
Vorige week besloot de gemeenteraad van Madrid dat vrouwen verplicht informatie moeten krijgen over een zogenaamd post-abortussyndroom. Het initiatief hiertoe komt van de uiterst rechtse partij Vox met steun van de Partido Popular. Het probleem is alleen dat zo’n syndroom niet erkend wordt door grote medische organisaties en er ook geen wetenschappelijke basis is die het syndroom onderschrijft.
Het kabinet is van mening dat het hier gaat om misleidende informatie die vrouwen onnodig angst aanjaagt. “In een wereld waarin de rechten van vrouwen in toenemende mate onder vuur liggen, willen we in Spanje juist de andere kant op bewegen,” aldus een bron binnen de regering.
Abortus als recht verankerd in de Grondwet
Als de Spaanse regering het voorstel goedkeurt, wordt Spanje na Frankrijk het tweede land ter wereld dat het recht op abortus explicitiet opneemt in de Grondwet. Frankrijk nam die stap in 2024 als reactie op de groeiende druk op vrouwenrechten in binnen- en buitenland.
Het is alleen niet eenvoudig om een wijziging in de Grondwet aan te brengen. HIertoe is een gekwalificeerde meerderheid in het parlement nodig. Dat betekent dat meer dan de helft van de afgevaardigden voor moet stemmen. De huidige regering hoopt dat ook gematigde partijen het fundamentele belang van deze stap in zullen zien en het zullen steunen.
Alleen nog informatie op wetenschappelijke basis
Het kabinet wil naast de grondwetswijziging ook de bestaande wetgeving over voorlichting rond abortus aanpassen. Daarvoor moet het Koninklijk Besluit 825/2010 onder de loep worden genomen.
Het doel is duidelijk: vrouwen die een abortus overwegen, mogen voortaan alleen nog wetenschappelijk onderbouwde informatie ontvangen. Die zou gebaseerd moeten zijn op richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie of de Amerikaanse Vereniging voor Psychiatrie. Onbewezen claims of mythes zoals het eerdergenoemde ‘syndroom’ zouden dan expliciet geweerd worden.
Nationale bescherming tegen lokale verschillen
Sinds 2010 is abortus in Spanje legaal tot de 14e week van de zwangerschap. In de praktijk verschilt echter toegang tot zorg, informatie en steun erg per regio. Dat betekent dat vrouwen zeer verschillende ervaringen met abortus kunnen hebben afhankelijk van waar ze wonen. In sommige regio’s zijn nauwelijks artsen of klinieken beschikbaar, of beroepen artsen zich op gewetensbezwaren. Veel vrouwen kiezen daarom uit noodzaak voor een dure particuliere kliniek om de procedure uit te voeren. In de regio Madrid betaalt zelfs ruim 40% van de vrouwen de abortus uit eigen zak. Deze flinke kloof tussen wat de wet belooft en wat vrouwen in de praktijk ervaren baart de regering zorgen. Het recht op abortus verankeren in de Grondwet zou voorkomen dat vrouwenrechten in de ene stad sterker worden beschermd dan in de andere. De basis moet duidelijk en gelijkwaardig zijn voor iedereen.
12 Spaanse provincies voerden vorig jaar geen abortussen uit