Else Beekman
De Spaanse regering zet vaart achter een plan om naar schatting 470.000 immigranten te regulariseren die al voor 31 december 2024 in het land verbleven. De regeling, gebaseerd op een breed gedragen burgerinitiatief, moet hen toegang geven tot werk en verblijf. Na jaren van stilstand lijkt er nu politieke bereidheid om tot een akkoord te komen.
In 2023 kreeg de zogenoemde wetgevend burgerinitiatief ILP (Iniciativa Legislativa Popular) groen licht voor parlementaire behandeling. Dat was dankzij meer dan 600.000 handtekeningen en de steun van 900 maatschappelijke organisaties. Desondanks bleef het voorstel daarna lange tijd op de plank liggen. De tekst die nu circuleert, is het resultaat van hernieuwde onderhandelingen, waarin ministers zich persoonlijk mengen. Opvallend: waar de oorspronkelijke ILP sprak van een “regularisatie”, kiest de regering nu voor de term “tijdelijk en uitzonderlijk overgangsregime”.
Achter die technocratische taal schuilt een duidelijke intentie: zoveel mogelijk mensen uit de onzekerheid halen van een bestaan zonder papieren. De maatregel zou mogelijk gelden voor naar schatting 470.000 mensen, mits zij kunnen aantonen dat ze al voor 31 december 2024 in Spanje waren.
Nog veel open eindjes
Wie precies in aanmerking komt, moet nog worden uitgewerkt in een koninklijk besluit dat uiterlijk zes maanden na goedkeuring in het parlement klaar moet zijn. Dan pas worden criteria zoals strafblad, kwetsbaarheid en bewijslast van verblijf vastgelegd. Daarover lopen de meningen uiteen. Linkse partijen willen de regeling ruimer maken, terwijl de Partido Popular juist pleit voor een veel eerdere peildatum, bijvoorbeeld november 2021.
Volgens bronnen rond de onderhandeling is de druk groot. De Spaanse economie kampt met arbeidskrapte in sectoren als landbouw, horeca en ouderenzorg. Regelmatig vragen werkgevers om oplossingen. Tegelijk komt er ook maatschappelijke druk vanuit organisaties zoals Caritas en zelfs de katholieke kerk.
‘We willen geen doekje voor het bloeden’
Activisten van Regularización Ya zijn kritisch over het huidige voorstel. “Als je pas eind dit jaar stemt en dan nog eens zes maanden nodig hebt voor uitvoering, dan zit je in 2026. De datum van 31 december 2024 is dan achterhaald,” zegt woordvoerder Victoria Canalla. “We willen geen doekje voor het bloeden, maar echte erkenning voor mensen die hier al jaren bijdragen.”
Binnen de regering lijkt vooral premier Pedro Sánchez te willen doorpakken. Volgens bronnen bij de PSOE ziet hij het als een noodzakelijke maatregel, zowel sociaal als economisch. De recente regularisatie van 23.000 migranten na de overstromingen in Valencia wordt genoemd als voorbeeld van wat mogelijk is.
Politieke puzzel rond regularisatie migranten
Het is nog onduidelijk of de maatregel een meerderheid haalt. De steun van partijen als Sumar, Podemos en mogelijk PNV is cruciaal. Junts houdt de kaarten tegen de borst. De Partido Popular zal het voorstel vrijwel zeker niet steunen, ondanks druk van maatschappelijke en religieuze organisaties.
De komende weken zijn dus bepalend. Voor duizenden mensen in Spanje die al jaren in onzekerheid leven, kan dit dossier het verschil maken tussen leven aan de rand van de maatschappij en een volwaardige plek in de samenleving.
Breder beleid: tot 900.000 extra migranten
Los van deze eenmalige regeling loopt er sinds 2024 ook een meerjarige strategie van de Spaanse overheid om migratie structureel aan te pakken. In het zogenoemde Plan Estratégico 2024-2026 wordt ingezet op de integratie van mogelijk 900.000 migranten via reguliere paden zoals werk, studie of gezinshereniging. Dit plan staat los van de ILP, maar laat wel zien dat Spanje in totaal mikt op een grootschalige regularisatiebeweging die sociaal en economisch gedragen wordt. Samen zouden beide trajecten goed zijn voor de legalisering van tot wel 1,4 miljoen mensen binnen enkele jaren.
Spanje geeft verblijfsvergunning aan 900.000 migranten
Wie zijn de betrokken migranten?
Er zijn nog geen officiële cijfers over de nationaliteiten van mensen die onder de ILP-regeling zouden vallen. Wel is bekend dat een groot deel van de migranten zonder papieren in Spanje afkomstig is uit Latijns-Amerikaanse landen zoals Colombia, Venezuela, Ecuador en Peru, maar ook uit Noord-Afrikaanse landen als Marokko en Algerije. Deze groepen zijn al jarenlang sterk vertegenwoordigd in Spanje en maken naar verwachting een aanzienlijk deel uit van de doelgroep van deze maatregel.
Bronnen: El País, RegularizacionYa, La Vanguardia