Else Beekman
Spanje zal vanaf november 2026 een statiegeldsysteem invoeren voor eenmalige drankverpakkingen om de recyclagegraad te verhogen. Dit systeem, bekend als het SDDR (Systeem van Depot, Terugbetaling en Retour), moet helpen om de inzameling en het hergebruik van plastic flessen, blikjes en drankkartons aanzienlijk te verbeteren.
De maatregel wordt ingevoerd nadat het ministerie voor Ecologische Transitie de recyclagecijfers van 2023 heeft gepubliceerd, waaruit blijkt dat de huidige scheidingsgraad van plastic flessen slechts 41,3% bedraagt, ver onder het doel van 70% dat door de wet op afvalbeheer werd gesteld.
Productie en distributie moeten actie ondernemen
Het statiegeldsysteem is bedoeld voor flessen van minder dan drie liter, waaronder mineraalwater, vruchtensappen, frisdranken, en alcoholische dranken verpakt in plastic, blik of drankkartons. De producenten van deze dranken zijn verplicht om dit systeem tegen november 2026 in te voeren. Een consument zal minstens tien eurocent per verpakking betalen. Als de consument de lege fles, blik of karton inlevert bij een van de retourpunten krijgt hij of zij dat geld terug. Het doel is om binnen twee jaar een scheidingsgraad van 90% te behalen.
Grote logistieke verandering door statiegeldsysteem
Josep María Bonmatí, algemeen directeur van de vereniging van fabrikanten en distributeurs Aecoc, benadrukt in La Vanguardia de logistieke uitdasgingen van een statiegeldsysteem. Al is de sector zich bewust van de noodzaak om het statiegeldsysteem in te voeren, het invoeren ervan binnen twee jaar lijkt vrijwel onmogelijk vanwege de logistieke uitdagingen. Bonmatí noemt de grootte van Spanje, het grote gewicht van de toeristische sector en de structuur van de detailhandel als complicerende factoren. Hij voorspelt dat de invoering eerder rond 2029 zou kunnen plaatsvinden.
Een nieuw tijdperk voor recycling
Carlos Arribas van Ecologistas en Acción ziet het statiegeldsysteem als een kans om het zwerfafval drastisch te verminderen. Volgens Arribas zorgt het systeem ervoor dat verpakkingen meer waarde krijgen voor de consument. Dat zal leiden tot hogere recycling- en hergebruikpercentages. In veel andere Europese landen heeft het statiegeldsysteem al bewezen effectief te zijn.
Toch roept de invoering van het SDDR meer vragen op. Zo moeten de locaties waar consumenten hun lege flessen kunnen inleveren nog worden vastgesteld. Ook moet worden bekeken hoe dit systeem zal samengaan met de nieuwe Europese regels rond hergebruik, die in 2030 van kracht worden. Dit vereist namelijk dat verpakkingen ook voor hergebruik in aanmerking komen en duidelijk worden gemarkeerd, zodat de consument weet of een verpakking moet worden gerecycled of hergebruikt.
Uitdagingen voor de kleine detailhandel
Voor kleine winkels zullen er speciale regelingen moeten komen. Volgens Bonmatí is het belangrijk om te voorkomen dat consumenten in verwarring raken wanneer er twee systemen naast elkaar bestaan. Namelijk een systeen voor eenmalige recycling en eentje voor hergebruik. Er zullen richtlijnen moeten komen over wie verantwoordelijk wordt voor de inzameling bij kleine detailhandelaren en hoe dit praktisch wordt aangepakt. Voor winkels met een oppervlakte kleiner dan 120 vierkante meter kunnen uitzonderingen worden gemaakt.
Ondanks de onzekerheden over de praktische uitvoering van het statiegeldsysteem is de beslissing definitief genomen. Ecoembes, de organisatie die nu verantwoordelijk is voor de inzameling via de gele containers, heeft aangegeven samen te willen werken met bedrijven en de overheid om aan de nieuwe eisen te voldoen.
Impact van statiegeldsysteem op gemeentelijke inkomsten
Als plastic flessen en blikjes na het van start gaan van het statiegeldsysteem in Spanje niet meer via de gele container worden ingezameld, betekent dit wel een verlies van inkomsten voor de gemeenten. Momenteel ontvangen zij namelijk vergoedingen van Ecoembes op basis van de hoeveelheid ingezameld materiaal. De gevolgen hiervan voor het huidige afvalbeheer zullen nog verder worden bestudeerd.
Lees ook: Spanje voert statiegeldsysteem in na recycle-debacle