Else Beekman
De catastrofale overstromingen in Valencia en omliggende provincies, die minstens 95 levens eisten, hebben discussies ontketend over de aanpak en de vertraagde waarschuwingen van de Spaanse autoriteiten. Bewoners kregen dinsdagavond pas rond 20:00 uur een telefoonalarm van de burgerbescherming, terwijl het water al urenlang straten en gebouwen overspoelde.
Velen, waaronder Barbara Jiménez uit Valencia, bekritiseerden de late waarschuwing: “Toen het alarm kwam, was het al te laat en zaten we al vast.”
Ontbreken van proactieve acties en coördinatie
De nationale weerdienst Aemet waarschuwde al sinds donderdag voor extreem weer door de DANA (Geïsoleerde Depressie op Hoge Niveaus). Desondanks leidden zwakke communicatie en beperkte preventieve maatregelen deels tot chaos. Carlos Mazón, president van de Generalitat Valenciana, meldde op dinsdagmiddag dat het ergste voorbij zou zijn tegen 18.00 uur, maar het tegenovergestelde gebeurde. Tegen de avond waren er aanzienlijke overstromingen, vooral in de regio’s Utiel en Requena. De autoriteiten verhoogden pas om 19:17 uur de alarmstatus naar niveau 2. Militaire noodhulp (UME) werd om 20:36 uur ingeschakeld.
Scherpe kritiek van oppositie
De traag op gang komende waarschuwingen en hulpverlening zorgen nu voor scherpe kritiek vanuit de oppositie op de huidige PP-regering van Carlos Mazón. De Socialistische Partij en andere oppositieleden roepen op tot een diepgaand onderzoek. Ze stellen vragen over het uitblijven van een snel en doeltreffend waarschuwingssysteem en hekelen Mazóns besluit om geen eigen noodhulporganisatie, de Valenciaanse Eenheid voor Noodgevallen (UVE), op te zetten. Deze eenheid, naar voorbeeld van de Spaanse UME (Unidad Militar de Emergencias), werd eerder voorgesteld door Mazóns voorganger Ximo Puig. Mazón verwierp dit vanwege twijfels over financiering en juridische kwesties. Volgens critici bemoeilijkte het ontbreken van een dergelijke eenheid een snelle reactie.
Verdediging Mazón
Mazón verdedigt zijn aanpak en benadrukt dat de vertraging niet het gevolg was van onvoldoende middelen, maar van de moeilijke bereikbaarheid van de zwaarst getroffen gebieden. Volgens hem verliep de communicatie volgens protocol. Hij wijst er bovendien op dat hulpdiensten sinds dinsdagochtend in actie waren. Hij benadrukte dat noodberichten werden verstuurd in lijn met meldingen van AEMET en andere meteorologische diensten. Toch erkent het ministerie van Binnenlandse Zaken dat de uitvoering van de waarschuwingen de verantwoordelijkheid van de lokale autoriteiten is.
Kritiek en waarschuwingen van wetenschappers
Diverse wetenschappers hadden ook kritiek naar aanleiding van de ongekende situatie. Klimatoloog Jorge Olcina van de Universiteit van Alicante merkte op dat de waarschuwingen niet snel genoeg aan het publiek werden gecommuniceerd. Daardoor gingen veel mensen “gewoon door met hun normale activiteiten”. Hij pleit voor betere noodeducatie en preventieve maatregelen. Daarbij denkt hij aan het sluiten van scholen en niet-essentiële werkactiviteiten tijdens dergelijke rampen.
Wetenschappers waarschuwen bovendien al langer dat klimaatverandering de frequentie en intensiteit van potentieel catastrofale verschijnselen verhoogt. Dat geldt zeker voor meteorologische fenomenen zoals de DANA. Uit een zeer koude stroming komt een luchtmassa tevoorschijn die over een andere warme lucht neerdaalt. Daardoor ontstaan grote atmosferische verstoringen en zeer intense regenval.
‘Structureel probleem’ door ongecontroleerde stedelijke groei
Klimatoloog Olcina wijst ook op het “structurele probleem dat wordt veroorzaakt doordat er in veel gebieden van het Spaanse Middellandse Zeegebied sinds het midden van de 20e eeuw ongecontroleerde stedelijke groei heeft plaatsgevonden. Daarbij is er gebouwd in overstromingsgevoelige gebieden, die, zoals we nu hebben gezien, de als eerste worden getroffen.” Deze stormen vereisen, mede door de opwarming van de Middellandse Zee, een fundamentele verandering in zowel stadsplanning als risicopreventie in Spanje.
Lees ook: Premier belooft alle mogelijke hulp voor herstel na verwoestende overstromingen Spanje