Op dit moment komt 47% van het gas dat Duitsland verbruikt uit Rusland. Europa had echter al eerder zijn afhankelijkheid van Russisch gas kunnen verminderen. De Eurpese Commissie had kunnen kiezen voor een sterkere gasverbinding tussen Spanje en Frankrijk.
Nu liggen er twee pijpleidingen uit Navarra en Baskenland. Die hebben een totale capaciteit van 7 miljard kubieke meter. Het project MIdCat had deze capaciteit kunnen uitbreiden. Dit verbond het Franse zuiden met Catalonië. Een klein deel werd al aangelegd aan de Spaanse kant. Het project werd bijgeschreven op de Europese lijst van gemeenschappelijk belang, maar werd in 2018 geparkeerd.
De Franse president Emmanuel Macron wilde het niet. “We gaan geen nieuwe gaspijpleidingen aanleggen tenzij verbruik belangrijk is”, zei hij in september 2018. Dit besluit baseerde hij op informatie die bevestigde dat er geen risico was in het aanbod. Macron’s nee tegen de extra verbinding tussen Spanje en Frankrijk werd ook toegejuicht door milieuactivisten en de Franse nucleaire lobby, die vreesde voor concurrentie van gas.
Met MidCat zou schiereiland energiehub kunnen worden
Vier jaar later is bij deskundigen de belangstelling voor MidCat weer opgelaaid door de spanningen met Rusland. “De MidCat-gaspijpleiding zou de regio [Iberisch schiereiland] transformeren in een energiehub. Deze zou van Spanje, Portugal en Frankrijk een onmisbaar onderdeel maken van het toekomstige Europese energiesysteem”, schreven de deskundigen deze week in het tijdschrift ‘Real Clear Energy’.
Spanje heeft grootste hervergassingscapaciteit van EU
Spanje is het Europese land met de grootste hervergassingscapaciteit voor LNG (Liquefied Natural Gas). Samen met Portugal heeft het acht fabrieken in zijn havens. Deze zijn momenteel onderbenut, maar kunnen tot 76 miljard kubieke meter per jaar verwerken. Daar kan nog eens 10 miljoen kubieke meter aan worden toegevoegd die door Algerije via de Medgaz wordt bevoorraad. Dat is de enige gaspijpleiding die momenteel werkt. Algiers sloot eind oktober namelijk de Maghreb-Europa af, die via Marokko uitkwam in de provincie Cádiz.
Verlichten van energieafhankelijkheid van Rusland
Spanje en Portugal zouden zo samen de energieafhankelijkheid van Rusland van landen als Duitsland en Oostenrijk kunnen verlichten. Wel op voorwaarde dat de hervergassingsinstallaties op volle capaciteit werken; als er een MidCat met grote capaciteit zou bestaan en als Algerije de Maghreb-Europa zou heropenen.
Interesse vanuit VS
De tweede gasleverancier na Rusland, Noorwegen, zit op het maximum van zijn capaciteit en kan zijn productie niet verhogen. De VS is geïnteresseerd om van Spanje een energiehub te maken. Sinds Algerije eind oktober de Maghreb-Europa sloot, groeide de Amerikaanse LNG-export naar Spanje (+134% afgelopen december). Dit ging ten koste van die van de traditionele Algerijnse leverancier (-22%). Beide landen zijn nu vrijwel gelijk. Als het LNG vanuit het schiereiland opnieuw naar Europa kan worden geëxporteerd, zou de activiteit voor de Amerikaanse gasbedrijven nog groter zijn.
VS neemt polshoogte in Algerije
Naast het economische argument wil Washington Europa sowieso loskoppelen van Rusland. Hiertoe heeft de VS al contact opgenomen met ’s werelds grote gasproducerende landen. Dat verklaarde Jen Psaki, de woordvoerder van het Witte Huis, op 25 januari. De VS wilde uitzoeken “of zij de capaciteit en de wil hadden om hun productie tijdelijk te verhogen en die hoeveelheden toe te wijzen aan Europese kopers”.
Twee weken later maakte Reuters bekend dat het Amerikaanse ministerie van Energie contacten onderhoudt met de belangrijkste bedrijven die in Algerije actief zijn. Hieronder het Italiaanse ENI, het Franse TotalEnergies en het Noorse Equinor ASA. Het ministerie wilde weten of de verkoop naar het oude continent vergroot kan worden. Dat zou van Algerije de tweede leverancier van Europa maken en Noorwegen kunnen inhalen.
Algerije niet in staat om leveringen significant te verhogen
“Algerije is voorlopig niet in staat om zijn gas- en LNG-leveringen significant te verhogen (…)”, zegt de Algerijnse expert Mustapha Mekideche in een interview met de Algerijnse digitale krant TSA. “Algerije heeft zijn contracten met Spanje verlengd en vooral met Italië, dat veel gas opneemt via de Enrico Mattei”. Dit is de gasleiding die door Tunesië loopt. Het land heeft zelfs Rusland vervangen als de belangrijkste leverancier van Italië. Mekideche voegde toe dat de interne vraag naar gas in Algerije is geëxplodeerd.
Volgens Aurelia Mañé, hoogleraar politieke economie van energie aan de Universiteit van Barcelona, heeft Algerije zijn infrastructuur om LNG te exporteren enigszins verwaarloosd. Daarom kan Algerije niet de inspanning leveren die van haar wordt gevraagd.
Levering ook eventueel van Algerije via Italië
Mekideche gelooft echter dat de huidige crisis met Rusland “een stroom van buitenlandse investeringen, vooral Europese” naar de koolwaterstofsector kan kanaliseren. De modernisering van de industrie zou het op lange termijn mogelijk maken om de export te vergroten. “Als dat zo is, zou het vooral via Italië zijn”, waarschuwt Aurelia Mañé. Dat land is via twee gaspijpleidingen met Algerije verbonden, terwijl Spanje er slechts één heeft na de sluiting van de Maghreb-Europa.
De vriendschap tussen Rusland en Algerije
Voor Algerije is het gedeeltelijk vervangen van Rusland als energieleverancier geen gemakkelijke beslissing. Al zou dit het land meer inkomsten en een groter geopolitiek gewicht kunnen geven. Rusland en Algerije onderhouden een nauwe relatie die verder is versterkt sinds Marokko diplomatieke betrekkingen aanging met Israël.
Algerije is de derde grootste klant van de Russische wapenindustrie, na China en India, volgens een rapport van het Amerikaanse Congressional Research Center. De bilaterale relatie heeft ook betrekking op de energiesector. Het Algerije Sonatrach en het Russische Gazprom kondigden eerder deze maand aan dat ze samen 24 nieuwe gasbronnen in het Algerije Berkine-bekken zouden boren en exploiteren.
Echt alternatief voor Russisch gas in Europa
Het echte alternatief voor Russisch gas in Europa is de aanleg van twee nieuwe gaspijpleidingen. Deze staat nog in de kinderschoenen. De eerste, de Trans-Sahara, werd vanaf 2009 door Algerije gepromoot. Vanuit Niger zou de verbinding aansluiten op het netwerk van gasleidingen die naar Europa leiden. De capaciteit zou 30 miljard kubieke meter per jaar bereiken. Over een lengte van 4.128 kilometer zou het gebieden doorkruisen die in handen zijn van de jihadisten. Dat is een van de voornaamste redenen waarom werd getwijfeld aan de levensvatbaarheid ervan.
Marokko promoot sinds 2017 een nog langere gaspijpleiding (5.000 kilometer). Deze zou bestaan uit het verlengen van de West-Afrikaanse gaspijpleiding die Nigeria met Benin verbindt, door Togo en Ghana. Om Marokko te bereiken, zou het naast de Westelijke Sahara zeven andere landen moeten doorkruisen. Het is echter een zware taak om zoveel landen het eens te laten worden.