Op sommige delen van de beroemde pelgrimstocht Camino de Santiago in Spanje is het file-wandelen geblazen. De route trekt zoveel bezoekers dat sommige dorpen langs de route uit hun voegen barsten. Inwoners beginnen de overlast zat te worden en de massale toestroom van toeristen en influencers in eindstad Santiago de Compostela zorgt dat het plein voor de kathedraal meer op een festivalterrein lijkt dan op een plek van spirituele bezinning.
Vorig jaar ontvingen 446.035 officieel geregistreerde pelgrims hun Jacobsschelp na het voltooien van hun route volgens de Fundacion Jacobea. Een forse toename ten opzichte van 2019, het laatste jaar voor de pandemie. Toen werd een record geboekt met 347.578 bedevaartgangers. Daar komen dan nog de mensen bij die niet gaan voor de officiële stempels en routedeelname. Meer dan de helft van de pelgrims komt uit het buitenland, met een sterk toegenomen belangstelling vanuit Amerika. De stad Santiago heeft 98.000 inwoners en ontvangt door de populariteit van de Camino de Santiago meer toeristen (1,15 per inwoner) dan Barcelona (0,44), Granada (0,64) of Palma (0,77), volgens de cijfers van de hotelbezetting van het INE.
Van plek voor bezinning naar een soort festivalterrein
Santiago de Compostela, de stad van stenen bogengalerijen en rustieke pleinen, verandert derhalve in rap tempo van karakter. Tientallen fastfood- en souvenirketens nemen de plekken in van traditionele schoenen-, hoeden-, of parapluwinkels, supermarktjes, groentezaken of drogisterijen. Verzwolgen door de ’toeristificatie’ als gevolg van de tienduizenden toeristen die op zoek naar spirituele vervulling de route met deze Galicische stad als eindpunt lopen. Nu worden de straten in het centrum niet alleen bevolkt door toeristen, maar ook door ijssalons, kebabzaken of visrestaurants met toeristische prijzen.
Lees ook: Spanning in Santiago stijgt vanwege massa’s pelgrims
Een wandeling op welk tijdstip dan ook over de Plaza del Obradoiro wekt verbazing. Niet zozeer als gevolg van de prachtige architectuur van de kathedraal of het Parador hotel dat is gevestigd in het monumentale gebouw dat werd gebouwd in opdracht van de Katholieke Koningen. Honderden rugzakken, fietsen en laarzen hopen zich op tegen elke eeuwenoude steen in de stad. Ondertussen doen hun eigenaren zowel overdag als ’s nachts een tukje in hun slaapzakken. Ze koken er soms zelfs en improviseren een maaltijd, maken selfies in acrobatische houdingen, juichen aan de voet van de fotogenieke kathedraal. Het Ave Maria wordt luidkeels gezongen door een megafoon, er worden groepsdansen uitgevoerd en toeristen die de Heilige Deur proberen te beklimmen voor een uniek foto moeten door de lokale politie worden teruggefloten.
Probleem ook buiten Santiago de Compostela
Het probleem eindigt niet in Santiago de Compostela, maar heeft zich verder uitgebreid tot aan Fisterra, 80 kilometer verder. Daar heeft de gemeente al ingegrepen om het ongepaste ritueel van het verbranden van laarzen aan het einde van de Camino tegen te gaan. Jaren geleden werden er al informatieborden geplaatst. Ook werd de campagne “Buen Camino, mejor Final” gelanceerd. Helaas zonder effect. Ongepast gedrag en illegale verbrandingen van kleding en schoeisel veroorzaakten uiteindelijk bosbranden.Ook verstoorden ze de rust van een dorp met 4.000 inwoners op het uiterste westpuntje van de Costa da Morte. De verbrandingen zijn nu verboden. Speciale containers zijn bedoeld voor het textiel dat pelgrims achterlaten.
Inwoners van populaire plaatsen langs de verschillende routes ondervinden eveneens overlast als gevolg van een toegenomen gebrek aan respect en fatsoen van sommige pelgrims. Die kleden zich bijvoorbeeld in het openbaar om, maken lawaai in nachtelijke uren of gebruiken zelfs tuinen van bewoners als toilet. Plaatsen zoals Sarrià, waar de meestgelopen etappe naar Santiago begint, raken overspoeld en vechten om hun identiteit te behouden.
Tweestrijd tussen inkomsten en leefbaarheid
De Galicische regering onder leiding van Alfonso Rueda (PP) is trots op de recordaantallen bezoekers. Dat niet alleen, men streeft er bovendien naar deze in de komende jaren nog verder te verhogen. Deels ook met het oog op het volgende Heilige Jaar in 2027. Het gemeentebestuur van Santiago wil de massale toestroom daarentegen een halt toeroepen. Terwijl de regionale regering influencers betaalt om de Camino de Santiago te promoten, heeft de nieuwe burgemeester van Santiago, Goretti Sanmartín (BNG), een gedragscode ingevoerd. Daarmee wil zij ongepast en asociaal gedrag van bezoekers aanpakken. Ze pleit voor een duurzamer toerisme. Verder heeft ze voorgesteld een toeristenbelasting in te voeren om de extra kosten voor openbare diensten zoals schoonmaak en veiligheid in het overvolle historische centrum te dekken. Sanmartín dringt aan op een spoedvergadering met Rueda om de toeristische druk te verminderen en de leefbaarheid voor de lokale bevolking te waarborgen.
Van spirituele activiteit naar massa-vakantiebestemming
Experts wijzen op de transformatie van de Camino van een culturele en spirituele activiteit naar een meer reguliere vakantiebestemming. Hierdoor dreigt de traditionele charme en het oorspronkelijk avontuurlijke karakter van de Camino verloren te gaan. Tot grote spijt van velen.
Lees ook: Geef ons huis terug: een oproep aan pelgrims in Santiago