Else Beekman
De Woonwet werd ontworpen om het grondwettelijke recht van burgers op toegang tot een waardige woning te garanderen. Deze vierde op 25 mei haar eerste verjaardag. Al was de wet bedoeld om de huurprijzen te beperken en de bouw van betaalbare sociale woningen te bevorderen, zijn de resultaten tot nu toe teleurstellend.
Een jaar na de invoering van de wet zijn zowel de koop- als huurprijzen gestegen naar historische hoogten. De gemiddelde prijs voor een gebruikte woning bedraagt nu 2.098 euro per vierkante meter. In grote steden zoals Barcelona en Madrid ligt deze zelfs boven de 4.000 euro per vierkante meter. Ook de huurprijzen vertonen een vergelijkbare trend, met een gemiddelde van 13 euro per vierkante meter en verdubbeling van dit bedrag in grote steden. De gemiddelde huurprijs is met 13% gestegen op jaarbasis.
Weerstand van regionale overheden
De wet stuit op aanzienlijke weerstand van de autonome regio’s. Alleen Catalonië heeft de referentieprijzendex voor huurprijzen ingevoerd met de aanvraag van een verklaring van gespannen gebieden in 271 van de in totaal 947 gemeenten. De overige regio’s, vooral die geregeerd door de PP zoals Madrid, beschouwen de index als “inefficiënt” en “interventionistisch”, en vrezen dat de toepassing ervan zou leiden tot hogere huren.
Kritiek van analisten op de Woonwet
Veel vastgoedanalisten hebben zich uitgesproken tegen de wet. Ferran Font, directeur van Studies bij pisos.com, noemt de wet “van korte duur en moeilijk toepasbaar”. Hij merkt op dat het gebrek aan consensus bij de invoering van de wet al voorspelde dat deze in de meeste autonome regio’s niet zou worden toegepast. Francisco Iñareta, woordvoerder van Idealista, stelt dat de wet het aanbod van huurwoningen heeft verminderd en de concurrentie tussen gezinnen om een woning heeft vergroot.
Positieve aspecten van de Woonwet
Ondanks de kritiek erkennen experts dat bepaalde maatregelen van de wet waardevol zijn. De fiscale prikkels voor eigenaren die woningen tegen betaalbare prijzen verhuren, worden als positief beoordeeld. Hiermee wil men het aanbod van woningen op korte termijn vergroten en de bouw van beschermde huurwoningen tegen beperkte prijzen stimuleren. “Een goed doordacht mechanisme”, aldus José García Montalvo, hoogleraar Economie aan de Universiteit Pompeu Fabra in Infobae. Deze prikkels omvatten een belastingaftrek van 90% op de inkomsten uit verhuur wanneer de woning zich in een gespannen markt bevindt en de nieuwe contracten een verlaging van 5% ten opzichte van het vorige contract bevatten. Deze maatregel richt zich op kleine eigenaren met minder dan vijf eigendommen.
Het Weense model als oplossing?
Michaela Kauer, voormalig loco-burgemeester van Wenen en werkzaam in Brussel, is een sterke voorstander van het Weense woonmodel. Dit model geeft al meer dan honderd jaar prioriteit aan betaalbare huisvesting en reguleert de prizjen van negen op tien woningen. Slechts 10% is vrij beschikbaar op de markt. Het resultaat van deze grote bescherming van de woningsector is dat een appartement van 80 vierkante meter in Wenen slechts 600 euro per maand kost. Het Weense stadsbestuur investeert jaarlijks 500 miljoen euro in huisvestingsbeleid. Ondanks de sterke overheidsinterventie is privékapitaal niet uit de markt verdreven. Kauer gelooft dat dit model ook in Spanje toepasbaar is, vooral in stedelijke centra, mits er een duidelijke visie is op de gewenste stad. Met de demografische veranderingen in Europa en Spanje verwacht ze dat huren belangrijker zal worden, en pleit ze voor een flexibeler huurmarkt.
Lees ook: Dramatische voorspelling over effect nieuwe Huisvestingswet Spanje een feit