Else Beekman
Spanje is niet voor niets een bekende bestemming voor ornithologisch toerisme. Vooral Extremadura staat bekend om de waterrijke gebieden waarin het in bepaalde periodes wemelt van de bijzondere soorten.
Elke winter arriveren “ongeveer 1,7 miljoen watervogels” in Spanje. Ook zijn er zijn jaren geweest “met meer dan 2 miljoen overwinteraars”, vertelde Roberto González, hoofd van het SEO/BirdLife Water-programma, aan persbureau Efe ter gelegenheid van World Wetlands Day op 2 februari. Die overwinteraars zijn afhankelijk van de draslanden op het Iberisch Schiereiland om te overleven.
González noemt zes soorten die elk jaar in Spanje zijn te zien:
1. Lepelaar – Platalea leucorodia
Deze nieuwsgierige reiger met een schopvormige snavel komt uit Nederland. De vogel trekt in de winter naar de vochtige gebieden van de Afrikaanse kust. Onderweg gebruikt de lepelaar de Spaanse wetlands, voornamelijk in het nationale park Doñana, om uit te rusten en te broeden. Liefst 90% van de broedpopulatie concentreert zich daar.
“De lepelaar is een juweel van de Iberische ornithologie”, zegt González, omdat “onze wetlands van fundamenteel belang zijn voor de Europese populatie”. De deskundige onderstreept dat “als de watergebieden niet zouden bestaan, de soort zou verdwijnen”.
2. Kraanvogel – Grus grus
González wijst erop dat 80% van de kraanvogels, afkomstig uit Noord-Europa, Extremadura gebruikt om te overwinteren. Hier eten deze elegante vogels onder meer de eikels van de ‘dehesa’, dezelfde waar ook de Iberische varkens gek op zijn en gebruiken de nabijgelegen watergebieden om te overleven.
Ook de Aragonese lagune van Gallocanta is van fundamenteel belang voor deze soort, aangezien “er dagen zijn geweest met 120.000 exemplaren”. González wijst er in dit verband op dat “we moeten aandacht besteden aan de lucht van Madrid”, omdat een groot deel van deze kraanvogels op weg naar Extremadura in geometrische squadrons de lucht van de hoofdstad doorkruist.
3. Kleine mantelmeeuw – Larus fuscus
“Over Madrid gesproken”, gaat González verder, “deze stad is een belangrijk gebied voor zeemeeuwen, hoewel het geen strand heeft”. Grote groepen meeuwen brengen de dag door met zich te voeden op de stortplaatsen in het zuiden van de gemeente en vliegen elke middag naar de stuwmeren in de bergen.
Volgens González overwinteren “in het Santillana-reservoir meer dan 20.000 exemplaren”. Dat is de grens die door de RAMSAR-conventie* wordt gebruikt om een wetland op de lijst op te nemen. “Alleen al om deze reden kan dit reservoir worden gewaardeerd als een RAMSAR-wetland”.
4. Roerdomp – Botaurus stellaris
Hoewel de roerdomp, een reigerachtige vogel en ook wel rietreiger genoemd, niet onder de klassieke overwinterende vogels valt, wordt “dit ongrijpbare juweel van de Iberische ornithologie”, in termen van zijn broedpopulatie, gecatalogiseerd in het rode boek “als ernstig bedreigd”.
“Het is een soort die heel onopgemerkt blijft omdat hij vanwege zjin schutkleur moeilijk te lokaliseren is. Ze verstoppen zich altijd in het riet”. Zijn zang in de paartijd is vergelijkbaar met een serieus blaasinstrument, “zoals een tuba” of misschien “met het loeien van een stier”, en van daaruit dankt het zijn Spaanse naam ‘avetoro’ (stiervogel).
5. Visarend – Pandion haliaetus
De visarend is een klassieke roofvogel met “herintroductiepopulaties in de draslanden van Odiel, Urdaibai en Santander” endie zich, zoals de naam al doet vermoeden, “voedt met vis”. Visarenden duiken als een levend projectiel het water in en vliegen met hun prooien in hun klauwen en met een verbazingwekkende kracht door, ondanks dat ze dan helemaal nat zijn.
6. Sneeuwuil – Bubo scandiacus
De recente waarneming van verschillende witte uilen in wetlands langs de Cantabrische kust, zoals die van Santoña, was een ornithologische gebeurtenis. Deze sneeuwwitte uil is namelijk “geen klassieke trekvogel, maar heeft een sprong gemaakt van de migratieroutes in Amerika naar de Europa-Afrika routes”, aldus González, die dit fenomeen omschrijft als “geassisteerde migratie”.
Men vermoedt dat deze uilen, die in het noorden van Alaska, Canada en de VS leven, op een koopvaardijschip aan de Spaanse kust zijn aangekomen, omdat “het voor een sneeuwuil onmogelijk is om de Atlantische Oceaan over te vliegen.”
*RAMSAR-conventie is is een internationale overeenkomst inzake watergebieden (draslanden) die van internationale betekenis zijn, in het bijzonder als woongebied voor watervogels.