Else Beekman
Waar stranden elk jaar in mei reikhalzend uitkijken naar de uitreiking van de blauwe vlaggen, wordt de tegenhanger met de zwarte kleur minder enthousiast verwelkomd. Dit jaar moeten zes stranden in de regio Valencia, waaronder de Costa Blanca, de bittere pil slikken van een zwarte vlag toekenning.
Jaarlijks wijst Ecologistas en Acción de meest vervuilde en slecht beheerde stranden in Spanje aan met een ‘zwarte vlag’. Drie stranden in Alicante, twee in Castellón en één provinciebrede aanklacht in Valencia behoren hier volgens de milieuorganisatie nu toe. Zo belandt de meest toeristische kustlijn van Spanje weer in het vizier van critici.
Provincie Alicante
Strand van Levante (Benidorm)
Deze populaire toeristenbestemming aan de Costa Blanca kreeg een zwarte vlag vanwege ongezuiverde rioolwaterlozingen die rechtstreeks de zee en het omliggende natuurgebied (Serra Gelada) vervuilen.
Cala Mosca (Orihuela) & Cala Ferris (Torrevieja)
Beide calas werden ‘bekroond’ met een zwarte vlag omwille van verontrustende stedelijke druk. Volgens het rapport maken nieuwe bouwwetten het mogelijk tot op 100 meter van de kust te bouwen, wat de kwetsbare duinen bedreigt.
Provincie Valencia
Stranden in het Parc Natural de l’Albufera
Vijf stranden in dit natuurpark ontvingen een zwarte vlag. Het gaat om L’Arbre del Gos, El Saler, La Devesa, La Garrofera en Recatí‑Perellonet. De stranden in dit gebied zijn ernstig vervuild met plastic, hout en industrieel afval dat de kust bereikte na de DANA-regenval in oktober 2024. Ondanks de inzet van talloze vrijwilligers verloopt de opruiming te traag en onvoldoende om de huidige problemen te voorkomen.
De nieuwe kustwet (LPOCV)
Dit jaar uniek in de zwarte vlaggen uitreiking is dat niet een plek maar een wet zelf een zwarte vlag toegekend kreeg. Het gaat om de LPOCV uit 2023/2025, die regelgeving versoepelt én ruimte biedt voor bebouwing dichterbij de kust. Dat brengt bestaande, en al schaarse, natuurrestanten in gevaar.
Provincie Castellón
Zuidelijke havenzone Grao de Castellón
Deze kuststreek werd bekroond omwille van herhaalde lozingen van ongezuiverd afvalwater in zee. Een probleem dat op veel meer plekken in Spanje voorkomt en voortkomt uit gebrekkige sanering en verbindingen die ongezuiverd water rechtstreeks lozen.
Playa de la Mar Xica (Benicarló)
Dit strand in Benicarló ontving een zwarte vlag vanwege de geplande aanleg van golfbrekers en zandopspuitingen. Volgens Ecologistas en Acción verstoren deze ingrepen de natuurlijke kusthabitats en bedreigen soorten als de chorlitejo patinegro en zeeschildpad.
Waarom deze zwarte vlaggen?
Ecologistas en Acción deelt twee zwarte vlaggen uit per provincie: één voor vervuiling, één voor wanbeheer. In de regio Valencia viel op dat drie stranden sterk vervuild waren, Benidorm, Albufera en Castellón. Bovendien stelde de milieuorganisatie drie kwesties met wanbeheer vast: overmatige bouwdruk in Alicante, de nieuwe LPOCV en ingrepen in Mar Xica.
Het rapport benadrukt de rol van klimaatfactoren zoals de DANA van oktober 2024, die de kust zwaar belastte. Ook wijst het op de systemische afwezigheid van adequaat beheer, zelfs nadat prestigieuze blauwe vlaggen zijn toegekend.
Blauwe vlag én zwarte vlag tegelijk?
In dit verband is het opmerkelijk dat het strand van Levante in Benidorm in 2025 zowel een blauwe als een zwarte vlag kreeg. De blauwe vlag prijst de locatie voor goede voorzieningen en ogenschijnlijk schoon zwemwater, terwijl de zwarte vlag wijst op ernstige milieuproblemen door ongezuiverde rioolwaterlozingen richting zee en natuurgebied. Het contrast onderstreept hoe tegenstrijdig sommige beoordelingen kunnen zijn, afhankelijk van welke aspecten worden meegewogen.
Kritiek op de blauwe vlag
De blauwe vlag staat bekend als kwaliteitslabel voor stranden, maar is de laatste jaren steeds vaker onderwerp van discussie. Verschillende milieuorganisaties uiten stevige kritiek op de toekenning, Allereerst beweren ze dat gemeenten betalen voor een blauwe vlag. Ze moeten zich om ervoor in aanmerking te komen namelijk inschrijven bij ADEAC. Dat is de Spaanse organisatie die het keurmerk toekent. Daarvoor betalen zij inschrijf- en beoordelingskosten, die kunnen oplopen tot enkele honderden euro’s per strand. Volgens critici, waaronder diverse milieuorganisaties, is het systeem daardoor eerder een vorm van betaalde erkenning dan een neutrale beoordeling op milieukwaliteit.
Volgens organisaties als Verdemar en Ecologistas en Acción richt het blauwe vlag-systeem zich vooral op uiterlijkheden zoals netheid, strandfaciliteiten zoals toegang voor mindervaliden en veiligheid. Zaken als educatie en toegankelijke voorzieningen wegen zwaarder dan daadwerkelijke ecologische criteria. Cruciale milieufactoren, zoals aanwezigheid van microplastics, chemische vervuiling of druk op natuurlijke habitats, blijven grotendeels buiten beschouwing.
Bovendien vindt de controle grotendeels plaats op basis van zelfrapportages van gemeenten. Onafhankelijke en systematische controles zijn beperkt en worden zelden openbaar gemaakt. Hierdoor is moeilijk te beoordelen in hoeverre een blauwe vlag werkelijk een betrouwbaar keurmerk is voor milieukwaliteit.
Bronnen: CadenaSER, El País, Ecologistas en Acción
Spanje voert wereldranglijst aan met 642 blauwe vlaggen