Een van de verdachten in de zwartecreditcard-zaak Tarjetas B verzocht deze week de rechter de aanklacht in te trekken omdat het delict verjaard zou zijn. Andere verdachten beweren dat het gebruik van de creditcard een legale onkostenvergoeding was.
Zaak Tarjetas B
Deze corruptiezaak staat bekend als de zaak Tarjetas B (met de B van black) of Tarjetas Opacas (ondoorzichtig). Ook wordt de zaak soms Caso Tarjetas de Caja Madrid of Caso Bankia genoemd. De Spaanse bank Caja Madrid (later Bankia) verschafte namelijk jarenlang aan meerdere begunstigden een exclusieve creditcard, een soort Visa Black Card, die vrijwel onbeperkt gebruikt kon worden. De creditcardbetalingen bleven echter volledig buiten de boekhouding en er werd geen belasting over betaald.
Ruim tien jaar lang konden directieleden van Caja Madrid (later Bankia) en andere begunstigden gebruikmaken van een creditcard met een jaarlijkse bestedingslimiet tot wel 60.000 euro. Het gebruik van zo’n creditcard werd beschouwd als een bonus, vaak in ruil voor gunsten of steun. Dergelijke creditcards mogen gebruikt worden voor zakelijke onkosten, zoals zakenlunches en representatiekosten. Bonussen zijn niet illegaal, zolang ze worden opgegeven bij de inkomstenbelasting. De gebruikers van deze betaalpassen gaven echter hun creditcarduitgaves en geldopnames niet op aan de fiscus.
Bankia
In 2012 pompte de Spaanse overheid 23.000 euro in enkele noodlijdende banken, waaronder Caja Madrid, die genationaliseerd en samengevoegd werden tot Bankia. Toen ook Bankia dreigde om te vallen werd deze gered met financiële steun van de EU die daar 41 miljard euro voor uittrok.
Uitgelekt
De zaak Tarjetas B kwam in oktober 2014 aan het licht door een naar de pers uitgelekte email aan Miguel Blesa, ex-bankdirecteur van Caja Madrid, waarin vermeld stond dat alle leden van de Controlecommissie van Bankia een zwarte creditcard bezaten.
Het Spaanse Fonds voor de Ordelijke Herstructurering van de Banken (FROB) stelde een onderzoek in dat resulteerde in een lijst met 87 namen van directieleden, politici en vakbondsleiders die verdacht worden van belastingontduiking. Deze mensen zouden, tussen 1999 en 2012, hun zwarte creditcard gebruikt hebben om in totaal ruim 15 miljoen euro op te nemen voor persoonlijke doeleinden, zonder dit als inkomsten op te geven. Zo werden er boodschappen gedaan bij grote supermarkten, kleding en levensmiddelen betaald of grote bedragen contant geld opgenomen. Ook werden de creditcards gebruikt voor dure etentjes, juwelen, nachtclubs, luxe safari’s en andere reisjes.
Verantwoording
Niemand legde verantwoording af voor de opgenomen bedragen. In de boekhouding van Caja Madrid werden creditcard-bestedingen weggemoffeld als ‘verdwenen als gevolg van serverfouten in het digitale systeem’.
Verdenking
Omdat geen van de verdachten afzonderlijk de belasting ontdoken schijnt te hebben voor meer dan 120.000 euro op jaarbasis, wordt het gezien als een licht fiscaal delict. Toch kunnen de verdachten – ook degenen die achteraf de vereiste belasting betaald hebben – vervolgd worden voor andere vergrijpen zoals verduistering en fraude.
Om hoeveel geld gaat het
In totaal is er 15,5 miljoen euro verduisterd. Het grootste bedrag, 575.100 euro, werd opgenomen door hoofdverdachte Ildefonso Barcoj. Ook de andere twee hoofdverdachten zijn goed voor aanzienlijke bedragen: Miguel Blesa nam 436.700 euro op en Rodrigo Rato eigende zich 44.200 euro toe. Het meest bescheiden was José María García Alonso met 1.100 euro.
Enkele van de verdachten, waaronder Ildefonso Barcoj en Rodrigo Rato hebben inmiddels een deel terugbetaald.
Slechts vier personen die in het bezit waren van de zwarte creditcard maakten er geen gebruik van: de drie bankdirectieleden Íñigo Aldaz, Esteban Tejera en Francisco Verdú Pons en UGT-vakbondsman Félix Sánchez Acal.
Betrokken partijen
Onder de verdachten bevinden zich niet alleen directieleden van de banken Caja Madrid en Bankia. Van de in het schandaal betrokken politici zijn er 28 lid van de PP, 15 van de PSOE en 4 van Izquierda Unida. Ook worden 10 kopstukken van de vakbonden CCOO en UGT verdacht en worden enkele leidinggevenden van de werkgeversorganisaties CEIM en CEOE genoemd.
De hoofdverdachten
lldefonso Sánchez Barcoj, ex-directeur van Caja Madrid en plaatsvervanger van Miguel Blesa, was degene die de creditcards toekende en bepaalde welke bestedingslimiet erop kwam. In oktober vorig jaar betaalde hij de half miljoen euro terug die hij onrechtmatig opgenomen heeft.
Miguel Blesa, ex-directeur van Caja Madrid (1996 – 2009), was hoofdverantwoordelijke in de zaak. Door zijn vriendschap met ex-president Aznar (PP) werd hij, zonder enige financiële ervaring, aangesteld als directeur van Caja Madrid.
Rodrigo Rato, ex-directeur van Bankia (2010 – 2012), werd door Rajoy aangesteld als opvolger van Blesa. Eerder was hij minister van Economische Zaken en vicepresident van de PP (1996 – 2004). Ook was hij enkele jaren directeur van het IMF. In 2014 werd hij uit de PP gezet wegens zijn betrokkenheid met de zaak.
Andere belangrijke namen in de zaak
Rechter Fernando Andreu werkt in deze zaak nauw samen met de openbaar aanklagers anticorruptie Alejandro Luzón en Luis Rodríguez Sol.
Staat van beschuldiging
Van de 87 verdachten zijn er 79 in staat van beschuldiging gesteld. Door het schandaal zijn er inmiddels een twintigtal koppen gerold. Binnen de PP en PSOE traden meerdere betrokkenen terug of werden uit de partij gezet. Ook bij de vakbonden vielen ontslagen.
Andere corruptiezaken in Spanje
Lees over andere in deze serie besproken corruptiezaken ook:
Wie is wie in corruptiezaak Nóos
Wie is wie in corruptiezaak Púnica
Wie is wie in corruptiezaak ERE
Wie is wie in corruptiezaak Malaya
Wie is wie in corruptiezaak Gürtel
Wie is wie in corruptiezaak Pujol