Else Beekman
Nog even en ze staan weer op tafel in Spanje: torrijas, een traditioneel Spaans paasgerecht. Wentelteefjes, de Nederlandse variant, zijn vooral geliefd bij kinderen als ontbijt. In Spanje zie je ze met name rond Pasen en zijn ze een nagerecht. Maar de laatste jaren kun je ze bij veel restaurants en bakkerijen het hele jaar door kopen.
Terecht, of zou deze klassieker – net als onze pepernoten – juist een seizoensspecialiteit moeten blijven? Zijn torrijas de nieuwste (Instagram-)trend aan het worden?
Sinds torrijas aan populariteit winnen, duiken er steeds meer varianten op en worden ingrediënten aangepast en toegevoegd. Niet iedereen is daar even enthousiast over. Is dit geen aantasting van het Spaanse culturele erfgoed? Zijn al die vernieuwende versies niet net zo discutabel als chorizo in de paella stoppen of de eeuwige discussie over het al dan niet toevoegen van ui in die andere klassieker uit de Spaanse keuken: de tortilla de patatas?
Oorsprong van torrijas
Er doen verschillende verhalen de ronde over de oorsprong van torrijas die zijn wortels in de Middeleeuwen heeft. Destijds werden ze nog zonder suiker gemaakt en vanwege de voedzame en energetische waarde vooral gegeven aan net bevallen vrouwen. Het was ook een praktisch gerecht omdat het gemaakt werd van oud brood dat anders weggegooid zou worden. Ideaal dus in tijden van schaarste. Tijdens Semana Santa, de Spaanse paasweek, werden torrijas populair als zoet alternatief voor vlees. Dat paste goed binnen de vastentraditie voorafgaand aan Pasen. Gedurende de vastentijd mocht men geen vlees eten, maar gerechten zoals torrijas, die voldeden aan de religieuze voorschriften, waren wel toegestaan. In het binnenland van Spanje, waar vis moeilijk te verkrijgen was, was dit zoete gerecht daarom een welkome en voedzame optie. Zo groeiden torrijas uit tot een onmisbaar gerecht en een traditie die zich later verspreidde naar andere landen zoals Portugal, Frankrijk en Latijns-Amerika.
Van restjesbrood tot haute cuisine
Wat ooit begon als een eenvoudig gerecht waarbij oud brood werd gedoopt in melk met citroen en kaneel en vervolgens in olijfolie werd gebakken, is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een culinair fenomeen. In restaurants en bakkerijen wordt gewoon brood steeds vaker vervangen door briochebrood, pan de leche of luxe desem, die de melk beter absorberen en zorgen voor een romigere textuur. Er wordt geëxperimenteerd met verrassende smaken en andere vormen. Sommige chefs laten het brood extra lang weken in een mengsel van room en eigeel, terwijl anderen smaken als koffie, chocolade of likeur toevoegen. Wat ooit een bescheiden restjesgerecht was, is nu een delicatesse.
Creatieve varianten
De klassieke torrijas krijgen steeds meer verrassende twists in hoofdstad Madrid. Zo bedacht een bakker in de gemeente Alcorcón een ‘torrija-burger’, een hamburgerachtige variant gevuld met banketbakkersroom en engelenhaar. Bij het Hard Rock Hotel Madrid serveren ze een versie gemaakt van donutdeeg met ijs. Restaurant China Crown voegt een Aziatische touch toe met Chinese vijfkruidenmix, toffee en gekarameliseerde walnoten. Zelfs de iconische Madrileense patisserie Viena Capellanes, die al bestaat sinds 1873, heeft een torrija variant aan het assortiment toegevoegd met gold chocolate en frambozen. Daarna wordt deze in de oven gebakken in plaats van gefrituurd. Hoewel klassieke torrijas ook nog altijd populair zijn, experimenteren bakkers ook met verschillende vullingen, zoals banketbakkersroom, jam of witte chocolade.
Torrijas het hele jaar door?
Sommige restaurants en bakkerijen verkopen het hele jaar door torrijas, en waarom ook niet? Net zoals roscon de reyes, het zoete koningsbrood dat op Driekoningen wordt gegeten en tegenwoordig bijna de hele winter door verkrijgbaar is in Spanje. In Frankrijk eet men het hele jaar door pain perdu, een briochevariant van torrijas. En in Nederland eten we het hele jaar door wentelteefjes. De TikTok-rijen zijn er nog niet, maar wie weet, misschien wordt 2025 wel het jaar waarin torrijas, na sushisandwiches, cruffins en Dubai-repen, een plekje veroveren in de foodtrends.
Lees ook: Traditionele paasgerechten uit Spanje