Else Beekman
Semana Santa, de Goede Week, is de belangrijkste religieuze week in Spanje. Elke dag kent een eigen betekenis en staat in het teken van het lijden, de dood en de wederopstanding van Jezus. De belangrijkste momenten uit het leven van Jezus worden opnieuw ’tot leven’ gebracht en herdacht tijdens de bijbehorende, vaak indrukwekkende, processies, in missen en met andere rituelen..
Van Palmzondag (13 april) tot Pasen (20 april), data die jaarlijks variëren afhankelijk van wanneer Pasen valt, staat Spanje stil bij de laatste dagen van Jezus’ leven. Semana Santa is voor veel mensen naast een week van religie en traditie ook een moment van vakantie. Bovendien staat deze Goede Week in Spanje gelijk met de start van het vakantieseizoen als meer en meer toeristen uit het buitenland Spanje weten te vinden. Toch is het voor miljoenen Spanjaarden bovenal een week vol traditie, devotie en indrukwekkende processies.
Semana Santa viering per dag
Hieronder lees je wat er tijdens de Goede Week per dag gevierd en herdacht wordt.
Domingo de Ramos – Palmzondag
De intocht van Jezus in Jeruzalem staat centraal. Hij werd verwelkomd met palmtakken, die symbool staan voor overwinning en hoop. Daarom nemen kinderen vaak feestelijk versierde palmtakken mee naar de kerk, wat een levendig en fleurig schouwspel oplevert. Deze gebeurtenis wordt herdacht met kleurrijke processies waarbij kinderen en volwassenen vaak palmtakken meedragen. In kerken worden olijftakken gezegend en veel balkons zijn versierd.
Lunes Santo – Heilige Maandag
Op deze dag wordt herdacht hoe Jezus de handelaars uit de tempel verdreef. Ook vond volgens het evangelie het bezoek aan het huis van Lazarus plaats, waar Maria Jezus’ voeten zalfde met kostbare olie: een daad van liefde en voorbode van zijn begrafenis. In Málaga is op deze dag de processie ‘Archicofradía de Pasión’ van de broederschap ‘Pasión’ bijzonder populair. Het beeld van Jezus wordt daar door de smalle straatjes gedragen in een ingetogen sfeer, begeleid door de klanken van saxofoons en trommels. In Córdoba vindt op deze dag de processie van ‘Vía Crucis’ plaats, waarin gelovigen met brandende kaarsen in stilte meelopen. Beide momenten zijn voorbeelden van hoe religieuze devotie en artistieke traditie samenkomen.
Martes Santo – Heilige Dinsdag
De nadruk ligt op het moment waarop Jezus aankondigt dat een van zijn discipelen Hem zal verraden. Judas Iskariot wordt als verrader aangewezen, waarna hij Jezus voor dertig zilverstukken uitlevert. Voor de processies vormt dit vaak een keerpunt: het naderende verraad krijgt vorm. In steden als Cuenca en León vinden op deze dag indrukwekkende processies plaats die het moment van verraad en de innerlijke strijd van Jezus en zijn volgelingen uitbeelden. In Cuenca bijvoorbeeld trekt de ‘Procesión del Perdón’ door de stad, waarbij boetelingen in stilte meelopen, soms op blote voeten, als teken van spijt en inkeer. Deze processies creëren een sfeer van bezinning die voelbaar is in elke straat die wordt doorkruist.
Miércoles Santo – Heilige Woensdag
Judas sluit op deze dag een akkoord met de hogepriesters. Deze dag symboliseert het contrast tussen trouw en verraad. Veel processies op woensdag beelden het innerlijke conflict van Judas uit en zetten het af tegen Jezus’ boodschap van liefde. In regio’s zoals Andalusië en Castilla y León vinden op deze dag bijzondere processies plaats die vaak ‘processies van de stilte’ worden genoemd, waarbij de spanning tussen geloof en verraad intens voelbaar is. In Granada wordt op deze dag bijvoorbeeld de broederschap van de ‘Esperanza’ geëerd, waarbij het beeld van Maria als symbool van hoop en trouw door de stad wordt gedragen.
Jueves Santo – Witte Donderdag
Deze dag herdenkt het Laatste Avondmaal, waar Jezus de eucharistie instelde. Ook wordt de voetwassing herdacht, een teken van nederigheid. In de avond volgt vaak de arrestatie van Jezus na zijn gebed in de Hof van Getsemane. De kerkdienst op deze dag bevat indrukwekkende rituelen. In sommige regio’s vinden ook nachtelijke processies plaats, zoals de beroemde ‘Madrugá’ in Sevilla met de Virgen de la Macarena en de vanwege de massale stilte zeer indrukwekkende El Gran Poder – ook wel de Heer van Sevilla genoemd, en de ingetogen stilteprocessie, Procesión del Silencio’ in Zamora, die veel bezoekers trekken en zorgen voor een bijzondere, bijna mystieke sfeer.
Viernes Santo – Goede Vrijdag
Een dag van rouw en ingetogenheid: Jezus sterft aan het kruis. Er worden geen missen gehouden, maar wel plechtige vieringen met de Kruisweg en het lijdensverhaal. Veel steden organiseren indrukwekkende processies, met name in Sevilla, Málaga en Valladolid, waar de tradities bijzonder levendig en spectaculair zijn en waarin het lijden van Christus centraal staat. In Sevilla is de processie van ‘El Gran Poder’ een van de meest indrukwekkende, met duizenden deelnemers in stilte door de straten. In Málaga is het legioen van het Spaanse leger traditioneel betrokken bij de processie van ‘Cristo de la Buena Muerte’, waarbij militairen het beeld van Christus op de schouders dragen onder begeleiding van militaire muziek en eerbewijzen.
Sábado Santo – Stille Zaterdag
Deze dag staat in het teken van stilte, reflectie en de voorbereiding op de verrijzenis. ’s Avonds vindt de paaswake plaats: een ceremonie waarin vuur, water en licht symbolen zijn van nieuw leven. Gelovigen hernieuwen hun doopbelofte. In veel kerken begint deze viering in het donker, waarna het licht van de paaskaars wordt verspreid onder de aanwezigen, een krachtig symbool van hoop. Tijdens de wake worden vaak meerdere lezingen voorgedragen, die het verhaal van de schepping tot de verrijzenis vertellen. Ook worden soms klokken geluid die op Goede Vrijdag en Stille Zaterdag stil waren gebleven, als teken van vreugde en nieuw begin. In sommige steden, zoals Toledo, vinden ook processies plaats op deze dag. Een bekend voorbeeld is de ‘Procesión de la Soledad’, waarin een beeld van de rouwende Maria in stilte door de stad wordt gedragen – een ingetogen moment dat veel toeschouwers diep raakt.
Domingo de Resurrección – Paaszondag
De verrijzenis van Jezus vormt het hoogtepunt van de week. In feestelijke missen vieren gelovigen de overwinning van het leven op de dood. Kerken zijn rijkelijk versierd met bloemen en de sfeer is uitbundig en hoopvol. In veel plaatsen trekken vroege ochtendprocessies door de straten. Daarbij begeleiden muziek en juichende menigten het beeld van de verrezen Christus. Een voorbeeld is de Andalusische kustplaats Almuñécar waar de ‘Procesión del Encuentro’ plaatsvindt. In Murcia onthaalt het publiek het beeld van de opgestane Christus onder luid applaus. Het is ook een dag van samenzijn, waarbij families bijeenkomen voor uitgebreide lunches en traditionele gerechten zoals torrijas en lamsvlees.
Semana Santa: meer dan traditie
Elke dag van Semana Santa heeft een diepe religieuze betekenis. De processies, die de Semana Santa per dag anders maken, maken het christelijk verhaal tastbaar. Maar waarom is Semana Santa zo belangrijk in Spanje? De sterke katholieke traditie van het land vormt één van de redenen. De kerk moedigde Semana Santa vooral vanaf de Contrareformatie (16e eeuw) aan om het geloof via beelden en rituelen zichtbaar te maken voor het volk. Processies, beelden en symboliek brachten het verhaal van Jezus tot leven voor een grotendeels ongeletterde bevolking.
Tegenwoordig is Semana Santa niet alleen een religieus, maar ook een sociaal en cultureel fenomeen. Broederschappen met vaak eeuwenoude wortels spelen een centrale rol in dorpen en steden. Elke processie is een mix van spiritualiteit, gemeenschapstrots en artistieke expressie. De ‘pasos’, indrukwekkende beeldengroepen, zijn vaak kunstwerken van hoge waarde. Broeders dragen deze met grote toewijding en trots door de straten gedragen. Daarnaast trekken de processies jaarlijks miljoenen bezoekers, wat het belang voor het toerisme onderstreept. Voor veel Spanjaarden is Semana Santa een essentieel onderdeel van hun identiteit. In de belangrijke week komen religie, geschiedenis, emotie en schoonheid samen. En of je nu gelovig bent of niet, Semana Santa toont je per dag een andere unieke ervaring én een kijkje in de ziel van Spanje.
Lees ook: Het weer in Spanje tijdens Semana Santa