Oud-dictator Francisco Franco ligt nu begraven in een kerk in de Vallei der Gevallenen, 43 kilometer ten noordwesten van Madrid. Toen Franco overleed, is zijn lichaam gebalsemd waardoor het nog in goede staat zou moeten zijn. De nabestaanden van Franco moeten binnen twee weken bepalen waar de kist met Franco opnieuw begraven moet worden. Zij verklaren echter dat ze zich ‘stevig en unaniem’ zullen verzetten.
Nu het decreet is uitgevaardigd door de regering van Pedro Sánchez zal de Spaanse ministerraad hier aanstaande vrijdag (31 augustus) over vergaderen. Zodra de ministerraad het decreet goedgekeurd heeft, kan worden begonnen met het voorbereiden van het herbegraven van Franco. De regering heeft het decreet opgesteld als toevoeging op de Wet op het Historisch Geheugen van Spanje (Ley de Memoria Histórica). Deze wet werd in 2007 ingevoerd om de rechten te waarborgen van de personen die vervolgd zijn tijdens de Spaanse Burgeroorlog en het grillige Franco-regime.
Na goedkeuring van het decreet zal in 2018 alles worden geregeld om de verplaatsing van de resten van Franco te kunnen realiseren. Zodra alles op papier is geregeld, zal worden begonnen met het daadwerkelijk verplaatsen van de overblijfselen van Franco. De kist met Franco bevindt zich onder een steen die ruim een ton weegt en met een hijskraan verplaatst zal moeten worden.
Verwachtte stemming
Binnen de ministerraad heeft Ciudadanos zich vooralsnog van stemming onthouden, de Partido Popular heeft nog niet bekend gemaakt hoe ze zullen stemmen, maar waren eerder tegen deze operatie. De PSOE en Podemos daarentegen stemmen voor dit besluit. De verwachting is dat met steun van kleinere partijen het decreet goedgekeurd zal kunnen worden en dat er gestart kan worden met de voorbereidingen.
Reactie nabestaanden Franco
De familie van Francisco Franco kreeg afgelopen vrijdag twee weken de tijd om te bepalen waar ze hem willen herbegraven. De zeven kleinkinderen schrijven in een verklaring dat ze zich ‘stevig en unaniem’ zullen verzetten tegen het opgraven en verplaatsen van de resten van hun voorouder. Ze zullen alle juridische middelen aanwenden om ervoor te zorgen dat Franco in de Vallei der Gevallenen blijft.
Volgens de familie is het niet mogelijk om Franco te begraven naast zijn weduwe Carmen Polo op de Madrileense begraafplaats Mingorrubio van El Pardo. Het graf zou daar niet veilig zijn. ‘Mijn grootvader kan daar niet begraven worden’, schrijft een kleinzoon.
Boodschap van oud-premier Zapatero aan nabestaanden
De voormalige premier van Spanje heeft afgelopen zondag ook gereageerd op het decreet van Sánchez om de overblijfselen van Franco weg te halen uit de Valle de los Caídos. Hij richtte deze boodschap speciaal aan de nabestaanden van Francisco Franco: “De Spaanse democratie is in het verleden behoorlijk goed en genereus geweest voor de nabestaanden van Franco. Dit is hun enige kans om te bepalen wat zijn laatste rustplaats zal worden’.
Zapatero vindt dat de oud-dictator geen staatsgraf mag hebben. Ook vindt hij dat het niet uit te leggen is dat hij begraven ligt op een plek waar het draait om eerbetoon aan de slachtoffers van de burgeroorlog en het grillige regime van de oud-dictator.
‘In een democratisch land als Spanje is het heel logisch dat een voormalig dictator geen plek kan hebben op dezelfde plaats als waar zijn slachtoffers geëerd worden.’ Zapatero vertelt ook over de periode dat hij premier was van Spanje en geeft aan dat hij toen ook al zeer betrokken was bij het opstellen van de Wet op het Historisch Geheugen. Rond het jaar 2000 begonnen kleinkinderen vragen te stellen over de geschiedenis van hun voorouders en begon men ook met het onderzoeken van massagraven uit de periode van de Spaanse burgeroorlog.
Wet op het Historisch Geheugen opende deuren naar verleden
Zapatero ziet deze wet dan ook als het begin waarbij deuren naar het verleden werden geopend die tot dat moment angstvallig gesloten zijn gebleven. Het resulteerde in 2011 in een onderzoek over de Vallei der Gevallenen waarin het voorstel werd gedaan om Franco daarvandaan te halen. Dit was zelfs een van de laatste taken waar de regering van Zapatero mee bezig is geweest toen hij nog premier van Spanje was.
Zapatero had graag gezien dat de regering van Rajoy verder was gegaan met dit onderzoek om Franco uit de Vallei der Gevallenen te halen. ‘Dat zou geweldig zijn geweest voor Spanje. Ik ben blij dat hij de Wet op het Historisch Geheugen intact heeft gehouden, maar ik vind het wel jammer dat hij niks heeft gedaan om Franco te herbegraven.’
Zapatero is dan ook niet verrast dat een van de eerste dingen die de regering van Sánchez doet, is om wat de Wet van het Historisch Geheugen in gang heeft gezet, verder af te ronden. Al is het met enkele aanpassingen.