Else Beekman
Spanje bereikt dit jaar al op 23 mei al zijn ecologisch tekort. Die dag is dan Spanje’s Earth Overshoot Day, zo meldt het Global Footprint Network. Dit betekent dat het land vanaf die datum meer natuurlijke hulpbronnen verbruikt dan de aarde in een jaar kan regenereren. De datum valt elk jaar vroeger en is een duidelijke waarschuwing voor het huidige consumptiemodel.
Het ecologisch tekort, of de Earth Overshoot Day – geeft aan wanneer een land alle hulpbronnen heeft opgebruikt die binnen een jaar duurzaam beschikbaar zijn. Denk aan water, hout, vis, maar ook de opnamecapaciteit van CO₂. Wat vanaf 23 mei verbruikt wordt, gaat ten koste van toekomstige generaties en leidt tot aantasting van ecosystemen.
Spaans ecologisch tekort later dan veel andere EU-landen
Volgens het rapport van de Global Footprint Network zou de wereld 2,6 aardes nodig hebben als iedereen zou consumeren zoals de gemiddelde Spanjaard. Ter vergelijking: als iedereen zou leven zoals de gemiddelde Nederlander, zijn er 2,9 aardes nodig, en in het geval van België 3,0 aardes. Daarmee laat Spanje weliswaar een grote ecologische voetafdruk achter, maar ligt die nog onder het niveau van sommige buurlanden. Niettemin leidt ook deze voetafdruk tot ernstige milieuproblemen, zoals verlies van biodiversiteit en klimaatverandering.
In de Europese Unie is Luxemburg het land dat als eerste in het jaar zijn ecologische limiet bereikt: al op 17 februari. Enkel drie EU-landen hebben hun ‘overshoot day’ later dan Spanje: Griekenland (25 mei), Roemenië (31 mei) en Hongarije (2 juni). Het valt op dat Spanje zijn dag van ecologisch deficit deelt met China, een land met een veel grotere bevolking maar dat dankzij ambitieuze klimaatstrategieëen zijn overshoot day weet uit te stellen.
Een blik op de trend
In voorgaande jaren viel de Earth Overshoot Day voor Spanje achtereenvolgens op 20 mei (2024), op 12 mei (2023 en 2022) en op 25 mei in 2021. De datum van 2025 ligt dus drie dagen later dan vorig jaar. Dat is voor het eerst in jaren een positieve ontwikkeling. Het wijst mogelijk op verminderde consumptie, efficiënt gebruik van energie, of milieuvriendelijker beleid. Toch is voorzichtigheid geboden: deze verschuiving kan volgens Global Footprint Network ook veroorzaakt zijn door tijdelijke economische of klimatologische factoren.
Spanje verkeert vanaf maandag in een ‘ecologisch tekort’
Verandering nodig
Sergi Simón, expert duurzaamheid en risico’s bij EALDE Business School, noemt de Spaanse situatie ‘zorgwekkend’. Hij pleit voor een versnelling naar een circulaire economie, hernieuwbare energiebronnen en verantwoordelijker consumentengedrag. ‘Als we onze ecologische schuld blijven vergroten, nemen ook de risico’s voor milieu en economie toe,’ waarschuwt hij.
Wat kun jij doen?
Ook individuen kunnen bijdragen aan een oplossing en het vertragen van de dag waarop het ecologisch tekort van start gaat. Je kunt kiezen voor duurzame en lokale producten. Energieverbruik beperken door apparaten uit te schakelen is ook een optie. Ook dient voedselverspilling vermeden te worden door maaltijden beter te plannen, restjes te bewaren en bewust in te kopen. Voor verplaatsingen is het in dit opzicht beter de fiets te pakken, te wandelen of te kiezen voor het openbaar vervoer. Ook waterbesparing is een must, zeker in een land als Spanje: installeer waterbesparende kranen en douchekoppen. Hergebruik waar mogelijk water, bijvoorbeeld douchewater voor de tuin en beperk het sproeien van de tuin tot koele momenten van de dag en kies voor droogteresistente planten. Tot slot is het belangrijk om lekkende kranen en toiletten snel te repareren. Deze tips zijn afkomstig van het Global Footprint Network en de Spaanse Fundación Aquae, die zich inzet voor watereducatie en duurzaam waterbeheer.
Bronnen: EFE Verde, Global Footprint Network, Fundación Aquae