Het conflict dreigt bovendien de kosten van verschillende grondstoffen, met name gas en olie, te doen stijgen. Dat veroorzaakt een nieuwe inflatiedruk. Experts die door TVE zijn geraadpleegd zijn het erover eens dat het effect op de economie zal afhangen van de duur en de intensiteit van het gewapende conflict. “Hoe langer het conflict duurt en hoe langer de stijgingen van de energieprijzen duren, hoe groter de overdracht naar de rest van de producten in de economie zal zijn”, benadrukt Antoni Cunyat, hoogleraar Economie en Business van de Open Universiteit van Catalonië.
Deze donderdag zijn de aardgastermijncontracten in Europa met meer dan 60% gestegen. Dat was een onmiddellijke weerspiegeling van de prijs van elektriciteit op de groothandelsmarkt in Spanje, die met 17% is gestegen. En Brent-olie, een benchmark in Europa, heeft voor het eerst sinds augustus 2014 de grens van $100 per vat overschreden.
Duur van de oorlog bepalend
“Door meer te betalen voor energie houd je minder geld over om bier te betalen, minder besteedbaar inkomen”, vat Ignacio de la Torre samen. Hij is hoofdeconoom van Arcano, en gelooft ondanks alles dat de impact van voorbijgaande aard is. “Duurt dit drie maanden, dan kunnen we een paar tienden van de groei in Europa aftrekken. De Russische economie is kleiner dan de Italiaanse. Ik denk niet dat ze de capaciteit heeft om een bezetting tegen een vijandig volk in stand te houden en een langdurige stijging van de energieprijzen te veroorzaken. Het conflict zal niet heel lang duren en de prijzen zullen dalen, hoewel energie duur zal blijven”.
Verontrustende situatie voor Spaanse bedrijven
De president van de CEOE, Antonio Garamendi, erkent dat voorlopig de situatie verontrustend is voor Spaanse bedrijven. “Het zal invloed hebben omdat we al spanning vanuit het energieoogpunt hadden en dit kan dingen ingewikkelder maken.” De leider van de werkgeversvakbond waarschuwde ook voor prijsverhogingen van grondstoffen zoals aluminium, die ook op andere producten door zullen werken.
Fundación de Cajas de Ahorro verhoogde donderdag de inflatieprognose voor Spanje tot 5,6%. Dat is een punt meer dan verwacht voordat de oorlog in Oekraïne uitbrak.
Weinig handelsblootstelling aan zowel Rusland als Oekraïne
Deze indirecte effecten zijn het meest relevant voor de Spaanse sectoren die niet specifiek verbonden zijn met Rusland of Oekraïne. “De Spaanse economie is aanzienlijk minder blootgesteld dan die van andere Europese landen”, benadrukt Cunyat. De la Torre spreekt zelfs van een “kleine” blootstelling.
Zo vertegenwoordigt de export naar beide landen samen nog geen 1% van de totale waarde van de Spaanse verkoop in het buitenland – Rusland vertegenwoordigt 0,7% en Oekraïne 0,2% -, volgens gegevens van het Foreign Trade Institute (ICEX).
Aan de importkant ligt de rekening bij Rusland wat hoger. In 2021 kocht Spanje 4,5% van zijn olie en 8,9% van zijn gas van Russische leveranciers. Die aankopen zijn goed voor zo’n 1,75% van het totaal. Naast ruwe olie en gas verwerft Spanje in Rusland gietijzer- en staalproducten, chemicaliën en fytosanitaire producten voor de landbouw, terwijl het dameskleding, auto’s en auto-onderdelen verkoopt.
In Oekraïne verkopen Spaanse bedrijven ook auto’s en dameskleding. Maar ze kopen vooral granen, een basisgrondstof voor de diervoedersector, waarin Spanje Europees koploper is. Donderdag hebben de Spaanse groothandelsmarkten voor granen hun activiteiten stopgezet vanwege de onzekerheid die is ontstaan door de Russische aanval op Oekraïne, de achtste wereldproducent van tarwe. Dit werd gemeld door de Accoe-handelaarsvereniging aan EFEAgro.
Specifieke schade in sommige sectoren
De conclusie luidt dat sommige sectoren kunnen worden getroffen door bevoorradingsproblemen en dat ze allemaal prijsstijgingen van basisgrondstoffen kunnen verwachten. Het toerisme legt zich erbij neer om nog een seizoen te verliezen aan Russische bezoekers. Vóór de pandemie waren dit er 1,3 miljoen. Dat is relatief weinig maar Russische toeristen hebben een zeer gewild profiel: de gemiddelde uitgaven van de de Russische toerist overschreed vorig jaar 1.700 euro. Alleen Amerikanen besteden meer.
Bedrijven met aanwezigheid in Rusland
Ook bedrijven die in Spanje en Rusland aanwezig zijn, kunnen moeilijkheden verwachten. Volgens het ICEX-register zijn 131 Spaanse bedrijven actief in Rusland. Hieronder Inditex, het grootste Spaanse bedrijf qua marktkapitalisatie, tot Acerinox, Iberia, Indra, Tous, Lladró, Meliá Hotels International en Viscofan. Nog eens 30 zijn in Oekraïne, ook geleid door de textielmultinational Inditex.
Europa Press meldde vrijdag dat volgens de Spaanse staatssecretaris van Handel de impact “zeer beperkt of nul” zou zijn. In totaal onderhouden bijna 15.000 Spaanse bedrijven export- of importhandelsrelaties met Rusland en/of Oekraïne, blijkt uit gegevens van het ministerie van Industrie, Handel en Toerisme: in 2021 waren dat er 5.432 met Oekraïne (3.777 export en 1.655 import) en 9.580 met Oekraïne. (4.981 export en 4.599 import).
Lagere koopkracht voor huishoudens
Een laatste indirect negatief effect kan het gevolg zijn van de invloed van de crisis op derde landen die producten importeren uit Spanje. Het zou wel een zeer lange oorlog vergen om op dit vlak enige noemenswaardige schade aan te richten. Antoni Cunyat: “Het belangrijkste economische effect zal de binnenlandse vraag zijn. Door de hoge energieprijzen stijgen de prijzen van veel producten en zal de koopkracht van huishoudens minder worden.
Mogelijke positieve effecten
De la Torre voorspelt dat het conflict in Oekraïne als mogelijk positief effect de renteverhogingen zal beperken, zowel in de eurozone als in de Verenigde Staten. Dit zal betekenen dat de stijging van de financieringskosten, zoals in hypotheken, gematigder zal zijn dan verwacht.