Het is nu zo dat het elke autonome regio vrij staat maatregelen in te stellen als avondklokken, capaciteitsbeperkingen in horeca en voor evenementen en perimetrale afsluitingen. Vervolgens moeten regionale gerechtshoven toetsen of die maatregelen juridisch door de beugel kunnen en niet de grondrechten van de burgers schenden. Zo kan het gebeuren dat een hof in de ene regio een avondklok goedkeurt, terwijl net in een andere regio en rechter juist korte metten met die maatregel heeft gemaakt.
Spanje heeft, zo stellen ze, dringend een pandemiewet nodig die voorziet in de juridische instrumenten die nodig zijn om de huidige pandemie en de pandemieën van de toekomst het hoofd te bieden.
Rechters hebben er moeite mee dat politieke beslissingen nu vallen onder de rechterlijke macht die vanzelfsprekend op basis van andere criteria handelt en oordeelt.
Een pandemie-wet had de huidige situatie van dubbelzinnigheid in beslissingen van verschillende hogere gerechtshoven vermeden met betrekking tot maatregelen die door de autonome gemenschappen worden gepromoot.
Na de zoveelste beslissing van justitie stemde het Hooggerechtshof van Catalonië er bijvoorbeeld maandag mee in om het besluit te handhaven om de avondklok alleen in 19 Catalaanse gemeenten toe te passen. Dit oordeel ging tegen het verzoek van de Generalitat in. De vereniging Francisco de Vitoria Judicial (AJFV) liet ¡aan Europa Press weten het oneens te zijn met het feit dat de regering van Pedro Sánchez de verantwoordelijkheid voor een politieke beslissing overdraagt aan de rechters.
AJFV wijst erop dat rechters over bepaalde gezondheidsmaatregelen ter bestrijding van de pandemie – bijvoorbeeld over het invoeren van een Covid-pas – oordelen en deze valideren of er juist een veto over uitspreken op basis van de wettigheid ervan en niet op basis van het gemak van de maatregel, het belang voor de gezondheid ervan of de hinder die de bevolking ervan zal ondervinden.
Vanuit AJFV legt men uit dat hiermee wordt bereikt dat een politiek besluit dat is gebaseerd op gezondheidscriteria van ‘preventie en voorzichtigheid’ nu uiteindelijk genomen moet worden door de rechterlijke macht die op basis van andere criteria handelt, die niet hetzelfde zijn en soms andere belangen dienen.
Het besluitvormingsperspectief van een politicus is anders dan dat van een rechter en daar ontstaan problemen. De rechters vinden dat dit probleem al een jaar was voorzien en dat ze daarom een regelgevend kader eisen dat “precisie” in de besluitvorming biedt. “De – sanitaire – voorschriften zijn nu dubbelzinnig en laten alles en niets tegelijk toe”, zo betreuren ze.
Een nieuw juridisch kader voor de maatregelen moet komen uit wettelijke hervormingen die zijn goedgekeurd door het parlement op initiatief van de regering.
Beslissingen standaardiseren
Dit standpunt wordt ook gedeeld door het Onafhankelijk Juridisch Forum (FJI), dat de regering ervan beschuldigt een pandemie-wet niet goed te willen keuren ondanks het feit dat de huidige situatie naar verwachting op middellange of lange termijn niet zal veranderen.
Ze zijn van mening dat een regelgeving voor pandemieën zou leiden tot “standaardisatie van de beslissingen” die in heel Spanje worden genomen en zo ook veel meer duidelijkheid zouden bieden aan de bevolking.
In het verlengde hiervan benadrukt de FJI dat de eventuele nieuwe wet mogelijk is gezien het feit dat er tal van wettelijke wijzigingen zijn doorgevoerd. “Voor andere dingen bestaat er er wel snelheid van handelen”, geven ze aan.
Evenredigheid
De vereniging Rechters voor Democratie (JJpD) wijst er op zijn beurt op dat, ondanks het wetsbesluit waarmee de Hoge Raad het laatste woord heeft over sanitaire beperkingen die na het einde van de alarmtoestand door de autonome regio’s worden aangenomen, er geen einde is gemaakt aan de ongelijkheid van de criteria die bestaat tussen de oordelen van verschillende rechters.
Dit vloeit voort uit het feit dat de interpretatie van nieuwe maatregelen door elke rechtbank wordt gemaakt op basis van de specifieke situatie in elke autonome gemeenschap, en alles hangt uiteindelijk af van de evenredigheid van de goedgekeurde maatregelen en of ze op degelijke gronden gerechtvaardigd zijn.