Reusachtig windpark in Spanje: vooruitgang of ramp voor milieu?

Tegenstanders vrezen kap van honderdduizenden bomen op onteigende grond

door Else BeekmanElse Beekman
reusachtig windmolenpark Teruel

In het eerste kwartaal van 2025 start de bouw van het reusachtige windpark Clúster Maestrazgo, het grootste windenergieproject van Europa. Voor een investering van 2,4 miljard euro gaat dit megaproject 125 windturbines van 200 meter hoog omvatten. Deze worden verspreid over 890 hectare in de Spaanse provincies Teruel en Castellón. Maar wie gaat van dit initiatief profiteren?

Terwijl de Spaanse overheid en de ontwikkelaar Copenhague Infrastructure Partners (CIP) de economische en ecologische voordelen benadrukken, groeit de weerstand onder lokale bewoners en milieuorganisaties.

Gigantische investering in windenergie

De plannen voor Clúster Maestrazgo zijn zeer ambitieus. De geplande omvang van het windmolenpark beslaat ongeveer 71.500 hectare. De afstand tussen noord-zuiduiteinden is ongeveer 45 kilometer en van oost naar west ongeveer 30 kilometer. Naar schatting zal het windpark 744 megawatt per turbine opwekken. Een forse bijdrage aan de nationale energiedoelstellingen van de Spaanse overheid voor 2030. Naast de bouwkosten gaat er 1,4 miljard euro naar onderhoud in de komende 15 jaar. Volgens CIP geeft dit een enorme impuls aan de Spaanse windindustrie en levert het duizenden banen op, met name in de productie van onderdelen en infrastructuur. “De 744 MW van dit project laten de omvang ervan zien en onderstrepen de bijdrage aan de realisatie en versnelling van de doelstellingen van het Nationaal Geïntegreerd Energie- en Klimaatplan (PNIEC) van de Spaanse regering voor 2030”, aldus CIP.

Lokale weerstand tegen windpark

Niet iedereen is enthousiast over het megaproject. Actiegroepen zoals Teruel Existe wijzen op de negatieve gevolgen: de kap van 98.000 tot mogelijk 2 miljoen bomen, verstoring van bijna 2.000 hectare natuurgebieden en bedreiging van beschermde diersoorten zoals de lammergier. Bovendien vrezen boeren en veehouders voor de impact op hun levensonderhoud, aangezien hun land deels is onteigend. Vooralsnog zonder compensatie.

In de projectdocumenten die het Deense bedrijf heeft ingediend, zoals de milieueffectrapportage (DIA) of de aanvraag voor een administratieve bouwvergunning, worden geen cijfers vermeld over de bomen die gekapt zullen worden. Terwijl het beoogde gebied zeer bosrijk is. Volgens Ernesto Romeo, van Teruel Existe, zullen dat er enkele miljoenen zijn. Hij baseert zich op informatie uit de eerste hand van bosbouwbedrijven in de regio die van het Deense bedrijf de opdracht hebben gekregen om tussen de 1,7 en 2 miljoen volwassen bomen te kappen. “Het is een milieumisdrijf in 85 beschermde natuurgebieden van de Europese Unie”, aldus Romeo. Een rapport van de Dirección General de Medio Natural y Gestión Forestal van de regering van Aragón, geciteerd door LaMarea, benadrukt dat een groot deel van de werkzaamheden plaatsvindt in een gebied met maximale gevoeligheid.

Naar schatting heeft elke windturbine ongeveer 0,5 tot 1 hectare (5.000 tot 10.000 vierkante meter) grond nodig. Dit omvat niet alleen de fysieke ruimte die de turbine zelf inneemt, maar ook de benodigde infrastructuur zoals wegen en transmissielijnen.

Reusachtig windpark een klap voor het toerisme?

Het Maestrazgo-gebied trekt vanwege zijn middeleeuwse dorpen en natuurschoon jaarlijks zo’n elf miljoen toeristen. Reisgidsen vergelijken het met Toscane. Luxe hotels tot in de puntjes verzorgd, gasten die per helikopter reizen, pittoreske dorpen die symbool staan voor de middeleeuwse en renaissancistische architectuur, en een natuur waar bewoners goed voor zorgen. Het gebied telt liefst zeven dorpen die horen bij het netwerk ‘Pueblos más bonitos de España’ (de mooiste dorpen van Spanje).

Inwoners vrezen dat de komst van windturbines het karakter van de regio zal aantasten en het toerisme zal schaden. Uit een recente peiling door Teruel Existe onder bewoners bleek dat 83% tegen de installatie van het Clúster Maestrazgo is en 79% meent dat het project de aantrekkelijkheid van de regio vermindert.

Politiek debat en juridische onzekerheden

Het project wordt gesteund door de centrale en regionale overheden, die het beschouwen als een belangrijke stap in de energietransitie. Toch blijft de juridische status onzeker. Critici beweren dat de milieueffectrapportage tekortschiet. Bovendien vrezen ze dat het project door haastige besluitvorming moeilijk terug te draaien is, zelfs als de rechter in het nadeel van de ontwikkelaars beslist.

Ondertussen zijn boeren en veehouders in het gebied, die hun gronden decennialang hebben bewerkt, onteigend. CIP heeft ze verkregen dankzij de bouwvergunning en de nutsvoorzieningen die bedrijven de mogelijkheid geven om de percelen te onteigenen. “Ze zullen ons later compenseren”, is ons verteld, maar dat zijn slechts “loze woorden”, zegt Joaquín, een van de onteigende veehouders in Infobae. “Wij leven van wat de bergen ons geven, het is een deel van ons”, voegt hij toe. “Een van de dieren die ook met uitsterven wordt bedreigd, is de mens, die leeft van de natuur”, zegt Teruel Existe. “Biodiversiteit is het tweede instrument om klimaatverandering te bestrijden. Dit is een milieumisdaad en de gerechtigheid moet onmiddellijk ingrijpen.”

Lees ook: Boeren protesteren tegen landonteigening voor zonne-energieparken