Else Beekman
Midden in de winter zijn de toppen van Navarra, Huesca en Lleida bedekt met slechts de helft tot een derde van de sneeuwreserves die in de afgelopen twee decennia gebruikelijk waren.
“Gletsjers en sneeuw zijn zeer goede indicatoren van hoe het hydrologische systeem ervoor staat. Ze vertellen je hoe het met de reserves gaat. Het sneeuwtekort van dit jaar geeft aan dat het slecht gaat worden ” legt Paco Iturbe van Ecologistas en Acción en van het Mountain Defense Platform uit. Het gebrek aan sneeuw verbindt de droogte in het gebied langs de Middellandse Zee met die in het Cantabrisch gebied en wijst op een naderende periode van waterschaarste.
Ongekende sneeuwtekorten
Zowel de Pyreneeën als de Cantabrische bergen waar de Ebro ontspringt, ervaren dit jaar een historisch sneeuwtekort. Het panorama is meer dan verontrustend: er ligt geen sneeuw in Cantabrië en Burgos, en praktisch ook niet in Navarra. Verder variëren de aantekeningen over Huesca en Lleida tussen “zeer laag” en “minimaal gezien over vijf jaar.” In de laatste week van februari meldde de CHE (Confederación Hidrográfica del Ebro) dat de sneeuwpiek is begonnen te dalen na nauwelijks de 600 kubieke hectometer te hebben overschreden. Dat volume ligt aanzienlijk lager dan de gemiddelde 1.580 kubieke hectometer van de afgelopen 18 jaar.
Sneeuw als watervoorraad
“Sneeuw fungeert als een oppervlaktewaterreservoir dat de rivieren in het voorjaar van extra water voorziet. De huidige gegevens voorspellen een intense droogte,” waarschuwt Julia Martínez van de FNCA (Fundación Nueva Cultura del Agua). Veranderingen in het sneeuwregime in de Pyreneeën die zijn waargenomen zijn latere sneeuwval en een vroeger einde van de accumulatie. Dat vergroot de kans op verdamping voordat de sneeuw kan smelten. Daardoor missen de rivieren een cruciale aanvulling in het voorjaar.
Lees ook: Onzekere toekomst voor skigebieden in Pyreneeën door klimaatverandering
Droogte
De huidige droogte in het Ebro-bekken verbindt gebieden in Catalonië en Cantabrië. In eerstgenoemde worden meer dan zes miljoen mensen geraakt door een droogte noodtoestand. In Cantabrië liggen de waterreserves onder een derde van hun capaciteit. Deze situatie bedreigt ongeveer een kwart van de Spaanse bevolking en kan zich uitbreiden naar Valencia, Murcia en Andalusië als de droogte verergert.
Dalende rivierstanden
De afnemende watervoorraden in de rivieren van het Ebro-bekken baren zorgen. Recente niveaus vallen onder de ecologische veiligheidsminima. Het huidige sneeuwtekort gaat daarbij niet helpen. “Sommige rivieren hebben belachelijk lage debieten en er is nauwelijks sneeuw. Het is alarmerend,” zegt Paco Iturbe, milieuvoorlichter van Ecologistas en Acción.
Speculatie in plaats van duurzame oplossingen
Het debat rondom waterbeheer wordt volgens de door El Público geraadpleegde deskundigen gedomineerd door speculatie. Aan de Middellandse Zeezijde worden wateroverdrachten geëist van gebieden met chronisch watertekort. Bovendien wordt uitbreiding van de irrigatie geëist als instrument om deze te voorkomen in gebieden die zich nog niet bewust zijn van de schaarste ervan.
Volgens Martínez moet mensen worden uitgelegd dat de beschikbaarheid van water uit de jaren 60 en 70 niet meer zal terugkeren. “Die hoeveelheden zijn voor altijd verdwenen, ze maken deel uit van het verleden”, aldus Martínez. De technisch directeur van de FNCA waarschuwt voor een duidelijk risico op conflicten: “Het gaat spanningen veroorzaken tussen de menselijke consumptie en ecologische consumptie”. Terwijl de landbouw, de veeteelt en de industrie aan flinke beperkingen onderworpen zouden moeten worden.
De de noodzaak om het hele systeem te heroverwegen is echter zeer dringend. “We moeten alles opnieuw doordenken,” concludeert Iturbe. Hij wijst daarbij op de impact van klimaatverandering die sneller en intenser lijkt te zijn dan voorspeld.