Een situatie van verzadiging die een domino-effect veroorzaakt naar de rest van het zorgsysteem. De nieuwe variant van het virus zorgt voor veel onzekerheid bij mensen. Niet alleen vanwege de risico’s ervan voor de gezondheid, maar ook vanwege de naderende kerstvakantie en de geplande familiebijeenkomsten. Zorgcentra in Spanje worden overspoeld door onzekere mensen met vragen over gezondheidsklachten en te nemen voorzorgsmaatregelen. De krant El Confidencial schrijft dat die verzadiging in de eerstelijnszorg alleen al zichtbaar is door de lange wachtrijen voor de deuren van de gezondheidscentra.
“Er is een ineenstorting, niet omdat iedereen die komt positief wordt getest, maar veel mensen komen met symptomen of vragen omdat contacten van ze symptomen hebben”, legt José María Llanos van een gezondheidscentrum in Madrid uit. “Veel mensen komen zonder afspraak omdat ze ziek zijn, in het weekend koorts hebben gehad, met vragen omdat ze contact hebben gehad met een besmet iemand of zelf symptomen hebben. Vaak gaat het om symptomen die ook op de griep kunnen wijzen”, zegt de verpleegkundige. Hier komen nog de normale activiteiten van afspraken voor andere gezondheidsproblemen en het geven vaccins bij. De zorglast voor de centra wordt zo veel te groot.
Voor Vicente Baos, een huisarts in het gezondheidscentrum Collado Villalba-Pueblo (Madrid), maakt deze ineenstorting deel uit van een zorgsysteem dat al op het randje stond vóór de omicron-uitbraak. Daar komen nog vaccinaties (griep, pneumokokken en covid-19), de bureaucratie rond positief op Covid getestte mensen en de angst voor de nieuwe variant van het coronavirus bij.
“Iedereen wil een consult”
“De ineenstorting komt net nu luchtweginfectie toenemen en iedereen vreest dat het om covid gaat. Normaal gesproken gingen mensen met catarrale symptomen in november niet naar de dokter. Dat is nu anders. Iedereen wil nu een consult”, zegt de huisarts. Dit resulteert in constant testen, monitoren en volgen. “
Eerstelijnszorg Madrid
De exponentiële toename van gevallen als gevolg omicron en de angst voor deze variant leidt al tot de instorting van de eerstelijnszorg in de regio Madrid. Beroepsorganisaties waarschuwen hier volgens El Confidencial voor. Ze waarschuwen eveneens voor de “ernstige gevolgen” die deze situatie zal hebben op het volledige zorgsysteem in de regio met overvolle hulpdiensten, ziekenhuizen op hun maximale capaciteit en verzadiging bij de Alarmdienst 112 (SUMMA).
Beroepscolleges slaan alarm
Het College van Artsen van Madrid en het beroepscollege voor verplegend personeel (Codem) slaan beide alarm: “De eerstelijnszorg is momenteel ingestort.” “We kwamen uit een ondergefinancierde eerstelijnszorg, vooral wat betreft het aantal verpleegkundigen voor een steeds ouder wordende bevolking, met meer chronische pathologieën en met een grotere zorgbehoefte. Sinds de pandemie is er geen versterking geweest van deze eerstelijnszorg, waarbij er nog steeds een gebrek is aan verpleegkundigen om voor iedereen te zorgen. Dit nog meer in het licht van een zesde golf waarin het bovendien weer nodig is om bron- en contactonderzoek uit te voeren. Bovendien is er de vaccinatiecampagne voor kinderen onder 12 jasar en zijn we bezig met het toedienen van de derde dosis”, zegt een woordvoerder van Codem.
Onzekerheden over kerstdiners
De problemen gelden niet alleen voor de regio Madrid. Ook in Aragón hebben de beroepsorganisaties al gevraagd om “onmiddellijke actie in het geval van instorting” gevraagd. In Baskenland is de situatie vergelijkbaar na het ontslag van 4.000 zorgprofessionals in oktober. Andere regio’s, zoals Asturië, zien al hoe afspraken in poliklinieken worden uitgesteld. Hetzelfde geldt voor Catalonië en Galicië.
Domino-effect: spoedeisende hulp begint verzadigd te raken
Bovengenoemde ineenstorting van de eerstelijnszorg veroorzaakt een domino-effect in de rest van het gezondheidssysteem – zowel als gevolg van Covid- als andere kleine pathologieën. Dit is al zichtbaar in de noodsituaties in Madrileense ziekenhuizen.
“Niemand onderneemt actie”
Elena Álvarez Cabañas, een spoedverpleegster in het Severo Ochoa-ziekenhuis, bevestigt een “gebrek aan personeel, middelen en actiestrategieën.” Als patiënten niet meer bij de eerstelijnszorg terecht kunnen, gaan ze naar de eerste hulp, die uiteindelijk ook instort vanwege de niet-dringende pathologieën. “Niemand onderneemt actie om de problemen op te lossen… Het is schandalig, vervolgt Álvarez Cabañas.
Hetzelfde gebeurt in het Gómez Ulla-ziekenhuis, waar de afdeling spoed het erg druk heeft met milde-covid pathologieën of andere problemen die geen verband houden met het virus en ook niet echt urgent zijn en die eenvoudig door de eerstelijnszorg behandeld of opgelost hadden kunnen worden.
Voor een test naar de ‘urgencias’
Dan zijn er nog veel mensen die komen omdat ze geen andere mogelijkheid hebben om een snelle test te doen. “Zaterdag hadden we 40 mensen in de wachtkamer, terwijl we er normaal gesproken 15 hebben”, zegt een arts uit Gómez Ulla. “Als gezondheidscentra instorten, gaan mensen naar de eerste hulp. Over het algemeen komen ze met dingen die niet urgent zijn, maar omdat de polikliniek al weken geen afspraak geeft, gaan ze naar de eerste hulp om het te laten oplossen, ook al is het vijf uur wachten’, voegt hij eraan toe.
Oplossing?
Alle professionals in de sector in Madrid zijn het erover eens dat het noodzakelijk is de eerstelijnscentra onmiddellijk te herstructureren en meer personeel aan te nemen. Bovendien moet selectief prioriteit gegeven worden aan alle dringende of niet-uit te stellen zorg en de rest moet opnieuw worden beperkt omdat er gewoonweg te weinig personeel is.
Vervroegde of verlengde schoolvakanties
Het College van Verpleegkundigen benadrukt de noodzaak om personeel aan te nemen voor posities die gericht zijn op Covid-19 in gezondheidscentra. Evenzo pleit het collectief voor bewustmakingscampagnes over het coronavirus en de beperkende maatregelen en voor een vervroegde of verlengde schoolvakantie om de verspreiding van de nieuwe variant onder niet-gevaccineerde kinderen te voorkomen.