Judith Goeree
Spaanse artsen luiden de noodklok over het schermgebruik van kinderen in Spanje. Zij zien dat het steeds vaker tot gezondheidsproblemen leidt. Ook signaleren professionals dat kinderen steeds meer tijd doorbrengen achter het scherm, vaak zonder toezicht en ver boven de aanbevolen grens. De gevolgen zijn zichtbaar in de wachtkamers, klaslokalen en zelfs bij het ontbijt.
Vrijwel alle kinderen zitten te lang achter een scherm
In een nieuw rapport, opgesteld door het Instituto Tecnológico del Producto Infantil y del Ocio (AIJU) – een Spaans kenniscentrum dat onderzoek doet naar technologie en producten voor kinderen – en de Fundación Crecer Jugando, een stichting die het belang van spel voor de ontwikkeling van kinderen promoot, bevestigen kinderartsen en andere specialisten wat ouders al langer vermoeden: kinderen tussen 4 en 12 jaar krijgen dagelijks veel meer schermtijd dan goed voor ze is.
Volgens de richtlijnen zou een kind van 4 tot 6 jaar maximaal 20 minuten per dag achter een scherm mogen zitten. Tussen 7 en 9 jaar is dat 40 minuten, en van 10 tot 12 jaar maximaal één uur. In de praktijk blijkt dat maar liefst 98 procent van de kinderen deze grenzen overschrijdt.
Klachten nemen toe, maar ouders zoeken zelden hulp
Artsen zien dagelijks de gevolgen van de grote hoeveelheid schermtijd bij kinderen. Meer dan 80 procent van de ondervraagde professionals ziet een toename van klachten die rechtstreeks gelinkt worden aan overmatig schermgebruik. Het gaat niet alleen om slaapproblemen of overgewicht. Ook gedragsproblemen, angst, hoofdpijn en bijziendheid komen vaker voor.
Toch trekken maar weinig ouders aan de bel. Slechts 14 procent van de Spaanse gezinnen heeft weleens contact gezocht met een specialist vanwege zorgen over schermgebruik. De rest wacht af, hoopt dat het vanzelf beter wordt, of weet simpelweg niet waar ze terechtkunnen.
Regels zijn er wel, maar handhaven is lastig
Ouders proberen het wel. Uit het onderzoek blijkt dat 96 procent van de gezinnen regels heeft opgesteld rondom schermtijd. Maar het naleven daarvan is een ander verhaal. Zeven op de tien ouders geven aan moeite te hebben met het beperken van het schermgebruik van hun kinderen.
In een samenleving waar tablets, smartphones en tv-schermen overal aanwezig zijn, is het ook geen gemakkelijke opgave. Zeker niet wanneer schermen ook worden ingezet als “digitale oppas” of gebruikt worden voor onderwijs en huiswerk.
Kinderarmoede in Spanje hoogste van Europa – vooral tieners en plattelandskinderen getroffen
Artsen pleiten voor duidelijke richtlijnen
Pablo Busó, coördinator van het onderzoek en verbonden aan AIJU, ziet dat veel ouders zoeken naar houvast. “Er is geen eenduidige richtlijn voor wie zich zorgen maakt,” zegt hij. “We zouden protocollen moeten ontwikkelen binnen de gezondheidszorg, zodat ouders daar iets aan hebben.”
Kinderpsychiater Beatriz Martínez Núñez van Hospital del Niño Jesús in Madrid is nog duidelijker: “We hebben te veel kinderen die achter het scherm zitten zonder dat daar iemand bij is. Dat is gevaarlijk. Kinderen hebben begeleiding nodig. En vooral: alternatieven.”
Spel als tegenwicht
Psycholoog Silvia Álava herkent het beeld. Zij ziet steeds vaker jonge kinderen in haar praktijk met ontwikkelingsachterstanden, taalproblemen en aandachtsstoornissen. “We vergeten soms dat spel en sociale interactie cruciaal zijn voor de ontwikkeling van een kind. Een beeldscherm, de digitale wereld, vervangt dat niet — integendeel.”
Ook Maite Francés, directeur communicatie bij Fundación Crecer Jugando, benadrukt het belang van spel. “Spelen is essentieel voor kinderen. Maar ongedwongen spelen en ontdekken dreigt verdrongen te worden door het beeldscherm. Terwijl spelen juist beschermt tegen mentale klachten.”
Terug naar buiten
De boodschap die uit het onderzoek naar voren komt, is duidelijk: schermen zijn niet per se slecht, maar de balans is zoek. Het is tijd om kinderen weer ruimte te geven om kind te zijn — met vriendjes, buitenspelen en vooral zonder constante digitale prikkels.
Spanje heeft zes keer meer huisdieren dan jonge kinderen