In slechts tien dagen heeft de oorlog in Oekraïne een lawine van vluchtelingen op gang gebracht. Volgens UNHCR, de VN-vluchtelingenorganisatie hebben 1,2 miljoen mensen hun land moeten ontvluchten na aanvallen van de Russische president Vladimir Poetin. Als gevolg daarvan hebben de ministers van Binnenlandse Zaken van de Europese Unie vorige week unaniem een ‘uitzonderlijke maatregel’ goedgekeurd, de zogenaamde tijdelijke bescherming.Deze biedt ‘ontheemden uit niet-EU-landen en degenen die niet naar hun land van herkomst kunnen terugkeren onmiddellijke en tijdelijke bescherming’, legt de Europese Commissie uit op haar website.
Het plan omvat een verblijfsvergunning voor de duur van de bescherming (van één tot drie jaar), toegang tot arbeid, huisvesting, sociale zekerheid, medische behandeling en onderwijs voor minderjarigen, naast andere rechten.
Spanje gaat stap verder
Maar Spanje, en met name de Spaanse universitaire wereld, wil een stap verder gaan en onderzoekt de mogelijkheden om Oekraïense vluchtelingen uit de universitaire wereld werk te bieden. Zo legde de rector van de Rey Juan Carlos-universiteit (URJC), een verklaring af waarin hij meedeelde dat ‘een procedure wordt opgestart’ zodat de departementen van de universiteit ‘docenten van Oekraïense universiteiten kunnen uitnodigen voor een onderzoek voor een eerste periode van drie maanden’. De URJC zal van start gaan ‘met minimaal 5 en maximaal 10’ professoren.
De Complutense Universiteit Madrid (UCM) heeft een soortgelijk voorstel gedaan. Zowel het onderwijzend personeel als het managementteam hebben een periode voor onderzoek, een bezoek of een soort beurs voor de Oekraïners voorgesteld, meldde een docent van de faculteit aardrijkskunde en geschiedenis.
Ook de universiteit van Alcalá wil gastprofessoren opnemen. Zij geven colleges en kunnen zo in aanmerking komen voor een periode van langer dan één jaar. De universiteit Carlos III overweegt eveneens gevluchte Oekraïense professoren op te nemen, zoals zij eerder ook met Afghanen heeft gedaan. Hoe dit precies vorm krijgt, is nog onbekend en wordt per persoon en functie bekeken. Het kan bijvoorbeeld gaan om artsen of doctoraalstudenten. Tenslotte bevestigen ook bronnen aan de universiteit van Sevilla dat ‘men bezig is de mogelijkheden uit te werken’.
Eigen beweging
Veel hoogleraren hebben al uit eigen beweging voorstellen gedaan. Bijvoorbeeld de eerder genoemde hoogleraar van de UCM en Jesús García Laborda, decaan van de faculteit van Alcalá, die een brief schreef aan zijn rector en zich ook richtte tot de universiteiten van de Balearen, Salamanca, Castilla-La Mancha en Valencia met het idee om ‘hoogleraren waardig op te vangen’. Een idee dat volgens hem ‘zou kunnen worden overgedragen aan de Conferentie van Rectoren (CRUE) en dat, als het wordt overgenomen, om tien professoren per universiteit kan gaan, wat neer komt op meer dan 1.000 professoren’.
Steun van het ministerie van Universiteiten
Er lopen momenteel al ‘internationale projecten met Oekraïne’. De minister van Universiteiten, Joan Subirats, zei tijdens een ontmoeting met de rector van de Universiteit van Granada, Pilar Aranda ‘aandacht te willen geven aan mensen die Oekraïne hebben moeten verlaten en naar Spanje willen komen om er te studeren of hun beroep uit te oefenen, door hun de vluchtelingenstatus en de nodige steun te verlenen’.