Judith Goeree
De spanning tussen de Verenigde Staten en Spanje loopt op na harde woorden van Donald Trump tijdens de NAVO-top in Nederland. Spanje weigert mee te gaan in de Amerikaanse eis om 5 procent van het bbp aan defensie te besteden. Premier Pedro Sánchez noemt dat onhoudbaar en stelt dat het de sociale uitgaven zou “ruïneren”. Trump reageerde met dreigementen: Spaanse producten als olijfolie, wijn en medicijnen worden mogelijk het doelwit van vergeldingsmaatregelen.
Sánchez: 5 procent ondermijnt sociale zekerheid
Tijdens de top in Den Haag verdedigde Sánchez het besluit om de defensie-uitgaven te beperken tot 2,1 % van het bbp. Volgens hem zou een verhoging naar 5 % betekenen dat Spanje tot 2035 zo’n 300 miljard euro extra moet uitgeven, ten koste van pensioenen, zorg en onderwijs.
“We zijn misschien wel de enigen die zeggen dat de keizer geen kleren draagt,” zei Sánchez. “Onze prioriteit blijft de sociale cohesie in eigen land.” Spanje ondertekende wel de topverklaring, maar committeert zich niet formeel aan het Amerikaanse streven. Andere NAVO-landen, waaronder Nederland, Duitsland en Polen, hebben wel beloofd het percentage defensie-uitgaven fors op te voeren.
Trump dreigt met importheffingen
De Amerikaanse president Donald Trump noemde Spanje het enige land dat “weigert zijn eerlijke deel te betalen” aan defensie. In reactie kondigde hij aan dat er “dubbele tarieven” komen op Spaanse exportproducten, waaronder olijfolie, wijn, farmaceutische producten en machines.
“Het is de enige die weigert te betalen. We gaan ervoor zorgen dat ze dubbel betalen.” “Het is ongelooflijk wat ze hebben gedaan. Het is het enige land dat niet alles gaat betalen, het blijft steken op 2%, dus gaan ze betalen via de handel,” dreigde Trump, die stelde dat de Spaanse economie “het heel goed doet, maar volledig verwoest zou kunnen worden als er iets gebeurt.” Trump voegde daaraan toe dat hij “rechtstreeks” met Sánchez zal onderhandelen.
Ook overweegt hij Spaanse bedrijven uit te sluiten van Amerikaanse overheidsaanbestedingen of ze extra te belasten via een digitale belastingmaatregel.
Spaanse regering blijft bij eigen koers
De Spaanse regering houdt vast aan haar koers. Minister van Economie Carlos Cuerpo stelt dat Spanje een betrouwbare NAVO-partner blijft en dat handelskwesties binnen de EU moeten worden afgehandeld. Ook andere politieke kopstukken, zoals Josep Borrell en Yolanda Díaz, steunen het besluit van Sánchez om de druk op het sociale stelsel af te wenden.
Economische risico’s voor Spaanse export
De Verenigde Staten zijn de zesde exportbestemming van Spanje. In 2023 ging er voor 18,2 miljard euro aan goederen naar de VS, vooral in sectoren als mechanische apparatuur, olijfolie, farmaceutische producten, elektronica en wijn.
Volgens economen kunnen Amerikaanse tarieven vooral kleine en middelgrote producenten treffen in onder meer Andalusië, Catalonië en La Rioja. De VS kunnen binnen de kaders van de Wereldhandelsorganisatie en de EU-regels geen importheffingen opleggen die specifiek tegen Spanje als land zijn gericht. Maar zij kunnen wél individuele producten treffen die Spanje veel exporteert, waardoor de economische schade alsnog groot kan zijn.
Tegelijkertijd wijzen analisten erop dat ook Amerikaanse consumenten geraakt worden door zulke heffingen, omdat zij dan meer betalen voor Spaanse kwaliteitsproducten.
Vooruitblik
Eveneens blijft de vraag in hoeverre de Europese Unie als gezamenlijk blok zal optreden ter bescherming van lidstaten als Spanje. In 2029 staat bovendien een herziening van de NAVO-afspraken op de agenda, waarbij landen als Spanje mogelijk alsnog hun defensie-inspanningen moeten verhogen richting het door secretaris-generaal Mark Rutte gewenste minimum van 3,5 procent.
NAVO-slotdag: Sánchez staat vrijwel alleen tegenover Trump en bondgenoten