Judith Goeree
Spaanse steden als Madrid en Barcelona trekken volop jonge mensen aan. Voor werk, studie of het bruisende stadsleven. Maar onder de oppervlakte verandert er iets ingrijpends: het aantal kinderen daalt, terwijl het aantal ouderen flink toeneemt. De vergrijzing in de grote Spaanse steden neemt snel toe.
De Spaanse steden vergrijzen. En dat gaat sneller dan veel mensen denken.
De bevolking is gemiddeld steeds ouder
Volgens het Spaanse statistiekbureau (INE) is de bevolking van Spanje nu precies in tweeën gedeeld: de helft is ouder dan 45, de andere helft jonger. Tien jaar geleden lag die scheidslijn nog bijna vier jaar lager.
Sinds het begin van deze eeuw is de gemiddelde leeftijd met meer dan acht jaar gestegen. Dat betekent dat Spanje als samenleving structureel ouder wordt.
In de afgelopen tien jaar nam het aantal 65-plussers ten opzichte van kinderen en tieners tot 16 jaar met 26 procent toe. Inmiddels zijn er 142 ouderen op elke 100 kinderen en jongeren.
In de steden gaat het nóg sneller
Die vergrijzing is vooral zichtbaar in de grote steden. In Barcelona zijn er al 171 ouderen per 100 jongeren onder de 16. In Valencia ligt dat aantal op 162, in Madrid op 154. Alleen Sevilla zit met 143 iets dichter bij het landelijke gemiddelde.
In omliggende provincies liggen die cijfers duidelijk lager. Zo zijn er in de provincie Sevilla ‘slechts’ 114 ouderen per 100 jongeren. De verklaring: gezinnen trekken weg uit de dure stad en vestigen zich in de goedkopere randgemeenten.
Gezinnen verlaten de stad, ouderen blijven
Het leven in de stad is voor jonge gezinnen vaak niet meer haalbaar. Appartementen zijn klein en duur, scholen zitten vol, en openbare ruimte is schaars.
In gemeenten als Rivas-Vaciamadrid bij Madrid of Dos Hermanas bij Sevilla groeit het aantal kinderen juist. Betaalbare woningen en kindvriendelijke buurten trekken jonge gezinnen aan.
De steden blijven achter met groeiende groepen ouderen. Mensen die er hun hele leven woonden, maar nu vaker te maken krijgen met eenzaamheid, slechte bereikbaarheid of woningen zonder lift.
Alicante als voorbeeld van vernieuwing
De OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) benoemt in een recent rapport het intergenerationele woonproject aan de Plaza de América in Alicante als inspirerend voorbeeld. In dat gebouw wonen jongeren en ouderen samen. Jongeren helpen ouderen in ruil voor betaalbare huur.
Het project is succesvol, en de gemeente breidt het uit. In de wijk Benalúa komt een tweede gebouw met dezelfde formule. Daarnaast is er de Bono Vivienda Joven: een directe huursubsidie voor jongeren die zelfstandig willen wonen.
Volgens de OESO laat Alicante zien hoe steden zich kunnen aanpassen aan vergrijzing én tegelijkertijd de wooncrisis onder jongeren kunnen aanpakken.
‘Senior co-living’, nieuwe woontrend voor ouderen in Spanje?
Wat als steden niets doen?
Als de huidige trend doorzet, blijven in de grote steden vooral ouderen over. Minder kinderen betekent straks minder werkenden, minder belastinginkomsten en meer druk op zorg en ondersteuning.
Daarom moeten steden nú in actie komen. Niet alleen met cijfers en beleid, maar met échte maatregelen voor betaalbare, gezinsvriendelijke woningen, intergenerationele woonvormen, goede zorg en bereikbaarheid, groene ruimte en voorzieningen voor jong én oud
De toekomst van de stad hangt af van hoe goed die zich weet aan te passen aan een veranderende samenleving.
Lees ook:
Zorgvilla’s: Een nieuwe trend in ouderenzorg in Spanje