Vogels kijken in Spanje

Stel je eens voor: je staat in alle vroegte op, je neemt je verrekijker in de hand, en je begint aan een avontuurlijke reis door de prachtige natuur van Spanje. De zon begint langzaam op te komen, de geluiden van fluitende vogels vullen de lucht en de wereld om je heen komt tot leven.

Voor vogelaars en natuurliefhebbers is Spanje een waar paradijs, vol met bijzondere vogelsoorten en adembenemende landschappen. Of je nu een ervaren vogelaar bent of gewoonweg wilt genieten van de schoonheid van de natuur, Spanje heeft enkele van de beste plekken om vogels te kijken. Dus pak je verrekijker en laat je meevoeren naar de meest fascinerende vogelobservatiegebieden die dit prachtige land te bieden heeft.

Beschermde natuur

Spanje kent 152 natuurparken en 16 nationale parken. Daarmee staat het aan de top van Europa als het gaat om bescherming en behoud van biodiversiteit. Een grote diversiteit aan vogelsoorten hoort daarbij.

De beschermde gebieden zijn essentieel voor het in stand houden van het natuurlijk erfgoed op lange termijn. Bovendien bieden ze werkgelegenheid en daarmee inkomsten voor de omliggende gemeenten. Ook vormen ze een bron van gezondheid en welzijn voor miljoenen bezoekers. Ze zijn ze essentieel om de klimaatverandering tegen te gaan en herbergen unieke historische en culturele rijkdommen.

Vogels kijken in Spanje

“De wetenschap heeft aangetoond dat zoiets eenvoudigs en toegankelijks als het observeren van vogels voor een verbinding met de natuur zorgt. Die vertaalt zich in geestelijke gezondheid en emotioneel welzijn”, aldus de Spaanse schrijver en vogeldeskundige Antonio Sandoval Rey.

Het vogels kijken heeft een grote vlucht genomen nadat het Amerikaanse wetenschappelijk tijdschrift Global Change Biology een artikel over de omvang van de wereldwijde vogelpopulatie heeft gepubliceerd. Sinds 1980 zijn in bepaalde delen van Europa en Noord-Amerika sommige soorten met 90% afgenomen als gevolg van het gebruik van pesticiden, microplastics en de jacht op zangvogels. In Spanje is 21% van de vogels in het hooggebergte verdwenen.

Op één na is Spanje land met meeste vogelsoorten

Het Pan-Europees Plan voor de monitoring van gewone vogels (PCBMS) waarschuwt dat een derde van alle vogelsoorten wordt bedreigd. De Spaanse Vereniging voor Ornithologie (SEO Birdlife) meldde in 2016 al dat in Europa in de afgelopen 30 jaar een verlies van 400 miljoen trekvogels is te betreuren. Deze organisatie stelde in 2021 een lijst op van vogelsoorten die vanaf 1800 tenminste eenmaal in Spanje zijn waargenomen. Met nu nog 622 soorten is Spanje in Europa het land met de op een na grootste verscheidenheid aan vogelsoorten.

Nog niet te laat

Ondanks deze alarmerende cijfers denken deskundigen dat we nog niet te laat zijn om met heel eenvoudige maatregelen het tij te keren. Denk daarbij aan het binnenhouden van katten en het plakken van stickers op ramen om te voorkomen dat vogels er tegenaan vliegen. Ook kunnen voederhuisjes worden geplaatst in gebieden waar voedsel schaars is. Tot slot helpt het stoppen van het gebruik van plastic verpakkingen en chemische bestrijdingsmiddelen vogels te beschermen.

Verder is de rol van de burgerwetenschap, zoals het vogels tellen, van groot belang. “Weten hoeveel soorten vogels in een bepaald gebied zijn is altijd een indicator geweest voor de biodiversiteit van dat gebied”, bevestigt Asunción Ruiz, directeur van SEO Birdlife.

De mooiste gebieden in Spanje voor vogelaars

Spanje is dankzij de grote vogeldiversiteit een van de belangrijkste bestemmingen voor vogelaars in Europa. Verspreid door het land liggen liefst 40 routes die je rondvoeren langs de belangrijkste en meest toegankelijke vogelkijkpunten. Hieronder kiezen we de meest interessante gebieden voor je uit.

Van La Coruña tot aan Costa da Morte in Galicië

Van steile kusten tot brede riviermondingen, eilanden en lagunes, de kust van Galicië is de meest gevarieerde van Spanje. In dit gebied zijn één nationaal park, zes natuurparken, 16 beschermde vogelzones en zeven biosfeerreservaten te vinden.

“Deze enorme verscheidenheid aan leefgebieden, samen met de natuurlijke rijkdom van de riviermondingen, de oceaan en het feit dat dit gebied midden in de trekroute van een groot aantal zee- en watervogels ligt, maakt dit tot een unieke bestemming”, aldus Sandoval.

Hij noemt plaatsen zoals Estaca de Bares waar in de zomer, de herfst en de winter buitengewoon veel zeevogels te zien zijn. De Costa da Morte vanwege het intergetijden complex Umia-O Grove en het Nationaal Park van de Atlantische Eilanden van Galicië.

Van de Picos de Europa tot de oostkust van Cantabrië

In Asturië liggen de Picos de Europa, een van de meest spectaculaire berggebieden van Europa. Het gebied biedt plaats aan honderden vogelsoorten waaronder de auerhoen. Het beschermde vogelreservaat dat je hier vindt verveelt je nooit en is het meest beschreven gebied in het Iberische ornithologische weekblad.

Direct aan de grens met Asturië ligt het eveneens beschermde vogelreservaat van Cantabrië. Dit omvat het grootste drasland van de Spaanse noordkust en enkele van de belangrijkste bergtoppen van het Cantabrische gebergte. “In heel korte tijd kun je hier vogels kijken langs de oevers van de riviermonding,  binnendringen in de immense loofbossen, wandelen door aloude landschappen en bergtoppen beklimmen op zoek naar bergvogels”, vertelt Sandoval.

Baskenland en Navarra

Begrensd door de Cantabrische Zee, de Cantabrische bergketen en het uiterste westen van de Pyreneeën ligt Baskenland met 7 beschermde vogelreservaten. In deze reservaten leeft meer dan 60% van de verschillende vogelsoorten van het Iberisch schiereiland. Voor velen van hen is het een tijdelijke verblijfplaats om uit te rusten en voedsel te zoeken tijdens hun trek. Je kunt ze bewonderen op een van de talrijke unieke vogelkijkpunten, zoals Urdaibai Bird Center en Ataria.

Urdabai Bird Center

In het naastgelegen Navarra bevinden tussen hoge bergtoppen diepe valleien met verlaten steppes, weidevelden, moerassen en smalle ravijnen. Het is  een van de meest rijke leefgebieden van het schiereiland met maar liefst meer dan 300 vogelsoorten. Veel van hen doorkruisen dit gebied tijdens hun trektocht. Voor andere, zoals de specht, is het een vaste verblijfplaats en herbergt enkele van de meest welvarende specht populaties van Spanje. Dat maakt Navarra tot een van de aantrekkelijkste bestemmingen voor vogelaars.

Van de westerse valleien tot de grasvlakten van Lleida

Gallocante, Ordesa, Belchite, Los Monegros en het Gallische Juslibol zijn enkele van de meest bekende bestemmingen in Aragón. Hier leven  370 soorten vogelsverdeeld over 48 reservaten. De  meest karakteristieke zijn de lammergier, de zwarte specht en de grote trap.

Ook langs de noordelijke kust van Catalonië tot aan de grasvlakten van Lleida vind je een buitengewone natuurlijke lappendeken van ecosystemen. Deze liggen midden in een van de drukste vogeltrekroutes, waar zo’n  230 soorten regelmatig broeden.

Het Spaanse binnenland

Ook het binnenland van Spanje heeft genoeg te bieden aan vogelliefhebbers, zoals de regio Extremadura. Haar bergketens, weidegronden, moerassen, steppes en rijstvelden, maar ook haar stedelijk erfgoed bieden ruimte aan bijzondere vogelsoorten. Voor de Iberische keizersarend, de zwarte ooievaar, de zwarte arend, de aasgier, de haviksarend, de grauwe kiekendier en de grote trap is het prima vertoeven hier.

Wat niet veel mensen weten is dat de regio Madrid liefst zeven beschermde vogelreservaten telt. Deze biedne bergtoppen, stuwmeren, weidegronden en moerassen langs de rivieren Manzanares en Jarama.

In het naastgelegen Castilla-La Mancha, vind je twee verplichte bestemmingen voor vogelliefhebbers. Dit zijn de nationale parken Las Tablas de Daimiel en Cabañeros.

Van Albufeira tot Mar Menor

Het is niet verwonderlijk dat Andalusië een van de meest door vogelkijkers bezochte regio’s is. Het heeft de grootste dichtheid aan moerassen van Spanje. Denk aan die in het nationaal park Doñana. Verder omvat de regio verschillende bergketens met mediterrane begroeiing.

In de natuurparken Albufeira bij Valencia, El Fondo en El Marjal dels Moros zie je het hele jaar door vogels. Vlak bij Mar Menor, de grootste zoutlagune van Europa, vind je een kust met steile rotshellingen zoals bij Calblanque en moerassen zoals die van Salinas de San Pedro del Pinatar. Dat zijn bij uitstek gebieden waar veel vogelsoorten op afkomen.

Tot zover een korte impressie van een aantal niet te missen vogelkijkgebieden. Iedereen die gaat wensen we ontzettend veel kijkplezier, maar let wel: geniet van al het moois, maar laat ook alle vogels ongestoord genieten in hun eigen leefomgeving.