Judith Goeree
Voor duizenden eindexamenkandidaten is de Selectividad in Spanje het moment van de waarheid. Wie naar de universiteit wil, moet deze toelatingsexamens goed doorstaan. Deze serie landelijke toetsen bepaalt niet alleen óf, maar ook waar je mag gaan studeren. Begin juni starten in heel Spanje de toelatingsexamens en in 2025 zijn de toetsen zwaarder dan ooit. Het zorgt voor flink wat stress, discussie én stevige concurrentie.
Alsof dat nog niet genoeg is, blijkt ook dat niet alle leerlingen gelijke kansen hebben. Want de omstandigheden verschillen sterk per school.
Wat is het Bachillerato?
Voordat scholieren in Spanje aan de Selectividad mogen deelnemen, volgen ze eerst het Bachillerato: een tweejarige opleiding voor jongeren van 16 tot 18 jaar. Leerlingen kiezen daarvoor een profiel – bijvoorbeeld natuurwetenschappen, maatschappij of kunst – en volgen vakken die aansluiten op hun studiekeuze.
Het Bachillerato is te vergelijken met een ruim havodiploma. Het is geen exacte kopie van het Nederlandse havo of vwo, maar dient wel als standaardvoorbereiding op een universitaire studie in Spanje.
Hoe werkt de Selectividad?
De Selectividad – officieel Evaluación del Bachillerato para el Acceso a la Universidad (EBAU of PAU) – bestaat uit meerdere examens. De uiteindelijke score bepaalt wie wordt toegelaten tot welke opleiding. Die score kan maximaal 14 punten bedragen en is opgebouwd uit twee delen:
- Tot 10 punten:
Gebaseerd op 60% van het gemiddelde cijfer uit het Bachillerato en 40% van de verplichte Selectividad-examens. - Tot 4 extra punten:
Scholieren kunnen extra vakken kiezen in een vrijwillige fase. Als die vakken aansluiten op de gewenste opleiding en goed worden gemaakt, kan de totaalscore omhoog.
Voor populaire studies als geneeskunde of biomedische wetenschappen is vaak een score van 13 of meer nodig. Een tiende punt verschil kan dus allesbepalend zijn.
Niet iedereen heeft dezelfde kansen
Wat dit jaar extra gevoelig ligt, is het verschil tussen de ene school en de andere. Op zogenoemde Escuelas Concertadas – deels particuliere scholen die wel overheidssubsidie ontvangen – krijgen leerlingen vaak de kans om toetsen te herkansen totdat ze een 10 halen. Op openbare scholen is dat meestal niet mogelijk.
Formeel volgen leerlingen op Escuelas Concertadas hetzelfde programma als openbare scholen, maar deze scholen hebben meer vrijheid in de methodes van lesgeven en beoordelen. Daardoor kunnen hun leerlingen hogere cijfers halen voor het Bachillerato – en dat weegt zwaar mee bij de toelating tot de universiteit.
Volgens onderwijsexperts zorgt dat voor een structureel oneerlijk systeem. Leerlingen op openbare scholen moeten het doen met één kans en hebben dus vaak een minder gunstige uitgangspositie. “Een klap in het gezicht van wie zich kapot werkt maar niet dezelfde mogelijkheden krijgt,” zegt een docent in El País.
Waarom is de Selectividad in 2025 extra zwaar?
Naast die ongelijkheid tussen scholen is ook het examen zelf dit jaar flink aangescherpt. Tijdens de coronapandemie kregen scholieren meer keuzemogelijkheden en werd de toets versoepeld. Die regeling is in 2025 geschrapt.
De vragen zijn nu uniform, landelijk gestandaardiseerd en vooral gericht op inzicht en toepassing. Minder stampen, meer analyseren. Op papier eerlijker, maar voor scholieren betekent het vooral: meer druk en minder speelruimte.
Wat zijn de populairste universitaire studies?
In 2025 zijn de volgende studies het meest gewild in Spanje:
- Dubbele graad Wiskunde & Natuurkunde – met instroomeisen tot 13,7.
- Geneeskunde – klassiek populair, met hoge toelatingseisen.
- Biomedische wetenschappen – sterk in opkomst sinds de pandemie.
- Informatica & Datawetenschap – booming dankzij de AI-revolutie.
- Rechten & Internationale Betrekkingen – geliefd bij studenten met internationale ambities.
Spanje ontdekken: Een studentengids voor de beste culturele bezienswaardigheden
En waar willen jongeren studeren?
Niet alleen de studie, maar ook de stad speelt een grote rol in de keuze van Spaanse studenten. In 2025 blijven de volgende steden het populairst, zowel bij Spaanse als internationale studenten:
- Madrid is met afstand de grootste studentenstad van Spanje. De hoofdstad huisvest topuniversiteiten zoals de Complutense Universiteit en de Autonome Universiteit van Madrid. Jaarlijks trekken die tienduizenden studenten aan, waaronder veel internationale. Madrid biedt bovendien een levendige cultuur, goede werkmogelijkheden en internationale allure – aantrekkelijk voor wie meer zoekt dan alleen studie.
- Barcelona combineert een sterke academische reputatie met creativiteit en innovatie. Universiteiten als de Universitat de Barcelona en Pompeu Fabra staan hoog op internationale ranglijsten. De stad trekt studenten die houden van cultuur, vernieuwing en een bruisend stedelijk leven.
- Valencia valt op door de balans tussen kwaliteit en betaalbaarheid. De Universitat de València behoort wereldwijd tot de top 50 in vakgebieden als rechten en letteren. Het mediterrane klimaat, de lagere kosten van levensonderhoud en het ontspannen tempo maken Valencia geliefd onder studenten.
- Salamanca is dé klassieke universiteitsstad van Spanje. Met de beroemde Universidad de Salamanca – een van de oudste van Europa – ademt de stad academische traditie. Het compacte centrum, het bruisende studentenleven en de rijke geschiedenis trekken zowel Spaanse als Erasmus-studenten aan.
- Granada is vooral populair onder uitwisselingsstudenten. De Universiteit van Granada heeft een uitstekende reputatie en scoort hoog in wereldwijde rankings. Studenten waarderen de stad om haar authentieke sfeer, gastvrije karakter en relatief lage kosten. Dat maakt Granada een van de meest geliefde plekken om te studeren én te leven.
Selectividad in Spanje als sociale scheidslijn?
Voordat studenten echter hun koffers kunnen pakken voor hun studentenstad, moeten ze eerst de Selectividad goed doorkomen – en juist daar wringt het. Want hoewel dit examen bedoeld is om iedereen gelijke toegang tot de universiteit te geven, blijkt de praktijk anders.
Leerlingen uit gezinnen met meer middelen hebben vaker toegang tot betere voorbereiding, privéonderwijs en scholen met soepelere beoordelingssystemen. Wie het zich kan veroorloven, kan zijn kansen op een hoge score aanzienlijk vergroten. De kloof tussen kansarm en kansrijk groeit, en dat wordt in 2025 duidelijker dan ooit.
Bron: El País
Strengere regels voor particuliere universiteiten: Spanje pakt ‘chiringuitos educativos’ aan