Elize van Loon
Spanje begon de zomer van 2025 met een historisch hoge waterstand. De stuwmeren staan op 77,1% van hun maximale capaciteit — het hoogste niveau in drie jaar. Deze uitzonderlijke situatie is vooral te danken aan het natste voorjaar sinds 1961.
De maand maart dit jaar viel op met 251% meer neerslag dan normaal, gevolgd door een natte april en een relatief stabiele mei. Sinds de start van het hydrologisch jaar in oktober 2024 viel er 13% meer regen dan het langjarig gemiddelde. In totaal bevatten de stuwmeren nu 40.869 kubieke hectometer water — 5.000 meer dan vorig jaar.
Hittegolf nog beperkt effect op waterpeil
Hoewel de zomer begon met zinderende temperaturen en een stijgende waterbehoefte, heeft dat het waterpeil nog nauwelijks doen dalen. Regenval, smeltwater uit berggebieden en een gelijkmatige verdeling van neerslag hebben de buffers goed op peil gehouden. In regio’s als Galicië, Baskenland en Castilië en León zijn sommige reservoirs zelfs volledig gevuld. Catalonië laat duidelijke tekenen van herstel zien. De interne stroomgebieden zijn nu voor ruim 76% gevuld, terwijl dat vorig jaar nog maar 25% was. Waterrestricties zijn versoepeld, maar elders blijven zorgen bestaan.
Zorgen in (zuid)oosten van Spanje
Maar het zuidoosten van Spanje blijft kwetsbaar. Het stroomgebied van de Segura — dat delen van Murcia en Alicante beslaat — noteert slechts 29,6% van de capaciteit. Ook in Almería staan sommige stuwmeren nog onder de 50%.In de provincie Alicante kampen boeren nog steeds met afnemende irrigatiecapaciteit en politieke spanningen over wateroverdracht tussen regio’s.
Franco’s stuwmeerpolitiek: ambitie én verlies
Het Spaanse stuwmeerlandschap kent een lange geschiedenis. Het oudste reservoir, Proserpina bij Mérida, werd gebouwd door de Romeinen in de eerste eeuw vóór Christus en is nog steeds in gebruik. In de twintigste eeuw kreeg waterbouw een extra dimensie tijdens het regime van generaal Francisco Franco. Tussen 1939 en 1975 gaf hij opdracht tot de aanleg van duizenden dammen en stuwmeren. Spanje telt nu meer dan 370 reservoirs — het hoogste aantal in Europa.
Verdwenen dorpen
Maar Franco’s waterpolitiek had ook een menselijke keerzijde. Honderden dorpen verdwenen onder water, vaak zonder compensatie. Bewoners werden onvrijwillig verplaatst, begraafplaatsen afgedicht en familieland verdween voorgoed. Deze verdrongen geschiedenis komt aan het licht in het boek Memorias Ahogadas van journalisten Jairo Marcos en M.ª Ángeles Fernández. Zij documenteerden het stil verdriet en verlies van honderden gemeenschappen.
Structurele zorgen blijven
Ondanks het gunstige begin van de zomer waarschuwen hydrologen voor blijvende kwetsbaarheid. Klimaatverandering zorgt voor kortere sneeuwseizoenen, meer verdamping en intense regenbuien die te snel afstromen. De droogte in Murcia, Almería en delen van Alicante is structureel, en boeren pleiten voor duurzame maatregelen rond irrigatie en grondwaterbescherming.
Dagelijks de waterstanden volgen?
Wil je de situatie per reservoir en regio volgen? Dan is www.embalses.net een betrouwbare bron. De website biedt actuele waterstanden, grafieken en gegevens over neerslag.