Judith Goeree
De lagune van natuurpark Albufera in de Valenciaanse regio is volgens bioloog Juan Miguel Soria van de Universiteit van Valencia maar liefst 100 keer sterker vervuild dan de Mar Menor.
Soria (65) bezoekt het gebied tweewekelijks en vaart maandelijks uit om op verschillende locaties watermonsters te nemen. Sinds 1985 bestudeert hij het ecosysteem van de Albufera. Zijn uitspraak is gebaseerd op het gehalte aan chlorofyl in het water: “De Mar Menor zit op niveau 2, de Albufera op 200” – een directe graadmeter voor de aanwezigheid van microalgen.
Tekort aan verversing en intensieve landbouw
Soria oordeelt dat de Albufera de meest vervuilde kustlagune van Spanje is en de derde in het Middellandse Zeegebied. De vervuiling komt door stikstof en fosfor uit de landbouw, vooral van rijstvelden rond de lagune en verder gelegen irrigatiegebieden.
Het 2.500 ha grote gebied is bijna volledig afgesloten van de zee. Slechts via drie gereguleerde openingen stroomt er af en toe water richting de Middellandse Zee, vooral bij hoge waterstanden. Daardoor vindt er weinig waterverversing plaats, in tegenstelling tot de Mar Menor, waar continu wateruitwisseling is, wat bijdraagt aan een betere waterkwaliteit.
De Mar Menor in Murcia kampt ook met milieuproblemen. In 2021 spoelden er duizenden dode vissen en schaaldieren aan, wat leidde tot ingrijpende maatregelen. Sindsdien is het ecosysteem daar langzaam aan het herstellen.
Natuurramp spoelde wel enkele problemen weg
Waar de Mar Menor echter langzaam herstelt, verkeert de Albufera bij Valencia in een zorgwekkender toestand. De zware overstromingen van 29 oktober 2024 brachten ruim een miljoen ton sediment naar de Albufera en liet de bodem gemiddeld met 4 cm stijgen. Volgens Soria had deze DANA-storm een onverwacht zuiverend effect: hij spoelde algen en nutriënten weg naar zee, “alsof je een toilet doorspoelt”. Toch vreest hij dat er “vreemde stoffen” zijn achtergebleven in het sediment. Dat wordt momenteel verder onderzocht.
Klimaatverandering bedreigt voortbestaan lagune
De opwarming van de aarde en stijgende zeespiegel vormen een directe bedreiging voor de Albufera. Een stijging van slechts één meter kan al leiden tot vermenging van zoet water met zeewater, waardoor het ecosysteem in gevaar komt.
Al decennia in crisis, en nog altijd kwetsbaar
Volgens Soria was de zomer van 1972 de laatste met helder water in de Albufera. De ecologische achteruitgang begon toen rioleringssystemen van omliggende dorpen hun afvalwater in de lagune loosden. Hoewel die lozingen inmiddels zijn gestopt, blijft de hoge landbouwdruk het ecosysteem zwaar belasten.
Beschermd maar kwetsbaar
De Albufera is sinds 1986 een natuurpark. Daarnaast is het erkend als Ramsar-gebied, een internationaal beschermd wetland van groot ecologisch belang, met name voor watervogels. Ook maakt het deel uit van het Natura 2000-netwerk. Beide aanduidingen bieden een internationaal beschermingskader.
Ondanks internationale erkenning en beschermingsstatus blijft de Albufera echter een kwetsbaar ecosysteem, dat schreeuwt om doortastende maatregelen en duurzame landbouwpraktijken.
Sánchez: “Spanje moet zich wapenen tegen klimaatverandering” na ongekende natuurbranden