Marije Cornelisse keek niet alleen met een scherp oog naar glanzende zonnepanelen en af en toe draaiende windmolens, maar ook in de treurende ogen van hun eigenaren. Hoewel Spanje op het gebied van deze vormen van alternatieve energie nog altijd ’s werelds koploper is – op enkele dagen kan wel 25% van het energieverbruik erdoor gedekt worden – is er een eind gekomen aan het droombeeld om daarmee ook geld te kunnen verdienen.
Op 14 juli trad een door bezuinigingen aangedreven nieuwe wet in werking die een herstructurering van de elektriciteits-sector beoogt. Daarmee is het afgelopen met grootschalige subsidies en uitkeringen voor diegenen die langs alternatieve wijze stroom in het net sturen. Wie stroom opwekt en verbruikt, betaalt er nu voor. Ook zij die met zonnepanelen en windmolens werken.
Wat eens een dikke vetpot leek, waaruit liefst 200.000 particulieren en bedrijfjes inkomsten konden putten, werd opeens een loodzware last die opeens velen alles kan doen verliezen. Geen wonder dat Marije Cornelisse haar onmin niet onder stoelen of banken stak in een artikel dat onlangs verscheen op Joop.nl, een Nederlandse opinie-website. Is haar kritiek echter wel zo gerechtvaardigd? Gaat het haar immers om handhaving van het, in veler ogen even onzinnige als kostbare, Europese plan om per 2020 overal voor 20% stroom uit wind en zon op te wekken? Of gaat het haar om de verlaagde uitkering aan degenen die met bankleningen jaren geleden geld investeerden in een eigen stroomvoorziening en dachten zo goedkoper uit te kunnen zijn, of er zelfs geld mee te kunnen verdienen?
Investeren met staatsgarantie
“De afgelopen 15 jaren werd op investeerders een beroep gedaan in vernieuwbare energie hun geld onder te brengen”, aldus Miguel Ángel Martínez-Aroca van de photovoltaïsche vereniging ‘Anpie’. “Dat kon met staatsgarantie. Die belofte wordt met de nieuwe regeling gebroken. Tot december van dit jaar ontvangt men nog een subsidie van 82 euro per megawatt “feed-in-tarriff” (FITT), stroomlevering aan het lichtnet. Komt de rentabiliteit voor belastingen echter niet boven een bepaald percentage van de investering (7.5%) gerekend over 20 jaar, dan krijgt de eigenaar het geldende markttarief voor electriciteit zonder deze subsidie. Dat met terugwerkende kracht tot 14 juli 2013. Geen wonder dat bedrijvers van dergelijke installatie met hun handen in het haar zitten. Een regen van processen en dreigingen met een faillissement door banken zal het gevolg zijn.
‘Hard maar noodzakelijk’
Industrie-minister José Manuel Soria noemt deze hervorming “hard maar noodzakelijk”. Hij wil 4.5 miljard euro bezuinigen als bijdrage aan het tekort van 26 miljard in de electricteitssector. Dit tekort ontstond na 1999 door een verschil in de kosten van opwekking van stroom en de verbruikersprijzen. “Als we deze hervorming niet zouden doorvoeren, stijgen de tarieven in 2014 met liefst zo’n 20%,” volgens minister Soria. Heers en verdeel lijkt daarom het devies. Hoe dan ook is het de eindverbruiker die in 2014 de verhoogde rekening (+3.5%) op zijn bord krijgt voor de politieke miscalculaties en knoeierijen met energie in Spanje.
Windenergie niet rendabel te maken?
Stéphane Bourgeois van de Europese Wind Energie Associatie (EWEA) spreekt van “de doodsteek voor de windenergie in Spanje”. Dat mag zo zijn, maar vast staat dat windenergie in zekere mate anders dan die van de zon niet rendabel te maken is. Vooral niet nu de globale vraag naar energie afneemt, terwijl olie door ‘fracking’ en gas door de vondst van nieuwe bronnen weer rijkelijk vloeien. Hun kosten bedragen maar een fractie van die van windenergie. Een vorm van energie die grote investeringen vergt en uitsluitend onregelmatig kan worden ingezet als er voldoende wind voor is. Daarbij is een moderne economie niet gebaat, die energie “on demand” eist.
Intussen is in Amerika de Livermore “National Ignition Facility” in gebruik genomen. De NIF is een uiterst geavanceerde installatie die kernfusie-processen op de Zon gaat nabootsen voor de opwekking van stroom. Liefst 192 laserstralen van gering vermogen worden erin “opgepompt” tot 500 terawatt aan energie om ermee een plasma fusie-oven te ontsteken die daarna grote hoeveelheden stroom kan leveren.
Europa heeft daarentegen ITER, een thermonuclaire reactor in Cadarache, Zuid-Frankrijk, waar met 50 megawatt input een stroomopbrengst van 500 megawatt wordt nagestreefd. Als dit in opbouw zijnde project succesvol verloopt, volgt omstreeks 2030 een commerciële variant onder de naam Demo, om ermee de markt op te gaan. Het gaat hier niet om kerncentrales met hun kernsplitsing, maar om schone kernfusie als de nabootsing van de zon.
Doodlopende straat
Het is nu duidelijk, dat alternatieve of vernieuwbare energie terecht is gekomen in een doodlopende straat. Enerzijds doordat er door de vondst van nieuwe petroleumbronnen en aardgasvelden met toepassing van nieuwe boortechnieken (fracking) voor de komende 250 jaar voldoende zeer goedkope energie voorhanden zal blijven, anderzijds dat te verwachten valt dat over 25 jaar de fusie-energie op de markt zal komen. Dan zullen de overlast veroorzakende en onrendabele windmolens zijn afgeschreven en zonnepanelen nog slechts in meer afgelegen gebieden hun voordeel kunnen hebben.
Maar daar ging het Marije Cornelisse van GroenLinks niet om. Terecht dat zij aandacht vroeg voor de zorgen van investeerders en banken, die hun geld kwijtraken als bijdragen van belastingbetalers wegvallen. Ze kan gerust zijn, want belastingverhogingen zorgen er intussen wel voor dat die er in elk geval geen cent voordeel van krijgen…