In Spanje leven volgens de laatste tellingen 370 bruine beren. Ze komen vooral voor in berggebieden in het noordwesten van het land en in de Pyreneeën. Waar liefhebbers van wildlife met gidsen eindeloos veel geduld moeten hebben om een exemplaar van deze indrukwekkende dieren in het wild te kunnen spotten, merken inwoners van die gebieden dat de beren zich steeds vaker op onverwachte momenten in de bewoonde wereld laten zien.
Dat er weer zoveel beren in Spanje leven, trekt zelfs internationaal de aandacht. Organisaties die zich inzetten voor het behoud van de bruine beer zijn er blij mee. Anders is dat voor inwoners van dorpen zoals Frama, Cabariezo en Cabezón de Liébana in de regio Cantabrië, Die zien namelijk regelmatig beren door hun straten dwalen en zijn bang voor echte confrontaties. Bovendien verwoesten de dieren fruitbomen, ze zijn bijvoorbeeld dol op kersen. De frequentere aanwezigheid van de beren in de bewoonde wereld veroorzaakt angst en onzekerheid onder de bewoners, vooral onder ouderen en kinderen, die vrezen voor hun veiligheid tijdens wandelingen.
Ontmoetingen met beren
Zo zag de jonge Manuel Relea, terwijl hij op een zaterdagavond zijn oma in Frama bezocht, een beer op een muur vlakbij een huis. “Hij at kersen van de bomen naast de straat,” vertelde Manuel in de krant El Diario Montanes. De beren schrokken en één ervan stak de weg over, beklom een heuvel en verdween in het bos. Manuel kon de beer filmen terwijl hij langs zijn auto liep. “Ik vrees voor mijn oma en voor iedereen die hier dagelijks wandelt,” zei hij. “In het open veld schrikken ze en rennen weg, maar in de smalle straten van het dorp kan hun reactie heel anders zijn.”
Lees ook: Verrassend dierlijk bezoek in het centrum van Noord-Spaanse stad
Een week eerder had Raúl Pablos, een andere inwoner van Cabezón de Liébana, een soortgelijke ontmoeting. “Het was half vier ’s ochtends en een enorme beer stak de weg over zonder zich te storen,” zei hij. “Ik maak me zorgen om mijn moeder die elke dag door deze straten loopt.”
Ook wat verder weg in Puerto, nabij Las Caldas op ongeveer 15 kilometer van het centrum van Oviedo werd José Manuel Menéndez ’s afgelopen maandagavond bij thuiskomst verrast door een bruine beer. Toen hij uit de auto stapte om de deur te openen, keek hij op en zag het dier op ongeveer 50 meter afstand tussen de naburige huizen vandaan komen. “Hij was behoorlijk groot, eerlijk gezegd,” zegt hij nog steeds geschrokken. “Het nog licht, de beer zag me en reageerde niet eens, hij ging gewoon zijn weg,” verklaart hij verbaasd.
Roep om actie
Carmina Escalona, een inwoner van Frama, uitte haar angst over de constante aanwezigheid van de beren. “Er moet iets gedaan worden, want we zijn allemaal erg bang. Op een dag dringen ze onze huizen binnen,” zei ze. Fael Escalona, 88 jaar oud, zei: “Vorig jaar liep er een beer door het dor en kwam tot aan mijn voordeur. Ik heb nog nooit beren zo dicht bij de huizen gezien.”
De burgemeester van Cabezón de Liébana, Jesús Fuente, is van plan contact op te nemen met de autoriteiten en de Fundación Oso Pardo. “Deze situatie is onhoudbaar. Er worden geen maatregelen genomen en op een dag gebeurt er een ongeluk. De mensen zijn erg bang, aangezien er drie verschillende beren zijn gezien, waaronder een grote mannetjesbeer. Ze komen voor de kersen, maar graaien ook in de vuilnisbakken. Zo kunnen we niet doorgaan,” verklaarde hij.
Ook confrontaties met bruine beren in de Pyreneeën
Ondertussen is er een historisch record bereikt in de Pyreneeën. Volgens het volgteam van de beren in de Pyreneeën zijn er momenteel 83 beren, zeven meer dan vorig jaar. De berenpopulatie groeit en verspreidt zich naar nieuwe gebieden. Ondanks de groei van de populatie is de schade die beren toebrengen aan het vee in de Pyreneeën niet significant toegenomen. In totaal waren er in één jaar tijd zestien plunderingen, waarvan een aantal op geiten en schapen die vanwege weersomstandigheden ’s nachts in de bergen waren gebleven. Wel leidt de groei van het aantal beren ook hier tot meer ontmoetingen met mensen.
Marc Vilahur, directeur van Polítiques Ambientals, benadrukt in El Periódico dat beren over het algemeen schuwe dieren zijn. Desondanks kan de toename van hun aantal leiden tot meer meldingen en ontmoetingen. “Mensen zijn geïnteresseerd in het zien van deze dieren in hun natuurlijke habitat, wat de mogelijkheid biedt voor natuurtoerisme,” aldus Vilahur. Elk jaar wordt er ongeveer een half miljoen euro geïnvesteerd in preventie en bewustwording om schade te voorkomen en de bevolking te informeren.
Wat te doen als je een beer in Spanje ontmoet?
In het geval van een ontmoeting met een bruine beer is het essentieel om enkele belangrijke richtlijnen te volgen. Daarmee kun je gevaarlijke situaties vermijden. Het belangrijkste is om kalm te blijven, de situatie te evalueren en de beer niet te benaderen. Zorg ervoor dat je de mogelijke ontsnappingsroute voor de beer niet blokkeert. Mocht je merken dat de beer je nog niet heeft opgemerkt, maak dan je aanwezigheid kenbaar door rustig te praten. Vermijd plotselinge gebaren of snelle bewegingen. Je moet altijd voorkomen dat de beer schrikt. Probeer de beer in geen geval te voeren en trek je langzaam terug als je merkt dat de beer zich ongemakkelijk voelt. Een beer kan dan gaan grommen, friemelen of met zijn poten op de grond tikken. Ga dan langzaam achteruit terwijl je de beer niet recht aankijkt. Dit kan een directe confrontatie helpen voorkomen. Mocht een aanval – zeer onwaarschijnlijk – plaatsvinden, bescherm dan je hoofd en nek en zoek zo snel mogelijk hulp. Ben je weer veilig, meld dan zo snel mogelijk je waarneming van de beer bij de lokale autoriteiten. Dit kan toekomstige gevaarlijke ontmoetingen helpen voorkomen en zowel mensen als beren beschermen.
Lees ook: Goiat, de beruchtste beer uit de Spaanse Pyreneeën is doodverklaard