Else Beekman
Door een toenemende crisis in de publieke gezondheidszorg wordt de vlucht naar particuliere zorgverzekeringen in Andalusië steeds groter. Steeds meer Andalusiërs sluiten naast de zorgverzekering bij de Seguridad Social ook een verzekering af bij particuliere zorgverzekeraars. In tien jaar tijd groeide het aantal particulier verzekerden met ruim 660.000. Slechte bereikbaarheid van zorg, lange wachttijden en recente schandalen dwingen inwoners andere keuzes te maken.
Deze groeiende vraag speelt zich af in een context van groeiende ontevredenheid over wachttijden, personeelstekorten en recent nog een schandaal rond borstkankerscreenings. Mensen willen meer zekerheid met de mogelijkheid tot het inwinnen van een second opinion en kiezen daarom vaker voor de particuliere weg.
Volgens gegevens van de Fundación IDIS hadden eind 2024 bijna 1,9 miljoen Andalusiërs een zorgverzekering buiten het publieke systeem om. In 2013 waren dat er nog 1,23 miljoen. De toename voltrok zonder grote uitschieters, maar wel met een duidelijke opwaartse lijn.
Ook financieel is er veel veranderd: het totaalbedrag aan door particuliere zorgverzekeraars geïnde verzekeringspremies is in dezelfde periode verdubbeld en ging van 841 miljoen naar ruim 1,6 miljard euro. De vakbonden UGT en CCOO laken het langdurige gebrek aan investeringen in de publieke zorg en zien dat als belangrijke oorzaak voor deze verschuiving van publieke naar private zorg.
Massaal protest in Andalusië tegen verslechtering publieke gezondheidszorg
Lange wachttijden drijven mensen naar de privézorg
Volgens de Federación de Asociaciones para la Defensa de la Sanidad Pública (FSDAP) is er een direct verband tussen lange wachttijden in de publieke zorg en de groeiende vlucht naar particuliere verzekeringen. In 2024 ontving slechts 14,4% van de Andalusiërs medische zorg binnen 48 uur, tegenover ruim 51% in 2018. Andalusië is daarmee één van de slechtst scorende regio’s in Spanje.
Informatie over wachttijden voor specifieke onderzoeken, zoals mamografieën, ontbreekt overigens volledig sinds de huidige regering aan de macht is, aldus vakbond CCOO.
Zorgcrisis rond mammografieën versterkt trend
De aanhoudende problemen in de publieke gezondheidszorg zijn voor veel mensen reden om uit te wijken naar privéklinieken. De recente crisis rond borstkankerscreening heeft de druk op de publieke zorg nog verder vergroot. Hier kregen vrouwen geen uitslag of twijfelden of hun onderzoeken wel zijn uitgevoerd. Vooral vrouwen met voldoende financiële middelen kiezen nu voor een privéconsult, ondanks de hoge kosten van soms meer dan 200 euro per afspraak.
Vertrouwen in publieke zorg fors gedaald
De achteruitgang van de publieke zorg begon volgens de mareas blancas, burgerbewegingen voor gezondheidszorg, al na de financiële crisis van 2008. Tussen 2010 en 2020 verdwenen er 9.000 zorgmedewerkers in Andalusië. Daarnaast werden tijdelijke contracten en bezuinigingen de norm. Volgens deze bewegingen heeft de regering van Juan Manuel Moreno Bonilla (PP) de situatie niet weten te verbeteren, en zijn er zelfs meer knelpunten ontstaan.
Staking in publieke zorg
De huidige staking van technisch zorgpersoneel (TSS) in onder meer Málaga, waarbij al drie dagen lang duizenden diagnostische testen zijn opgeschort, benadrukt hoe ernstig de situatie is. De professionals eisen erkenning, betere arbeidsvoorwaarden en herwaardering van hun opleiding. Het gaat om functies die cruciaal zijn voor onder meer bloedonderzoeken, radiologie en kankerdiagnostiek. Volgens vakbond SIETeSS wordt twee derde van de dagelijkse zorgonderzoeken momenteel niet uitgevoerd, wat de druk op het systeem verder vergroot.
Hoe zit het met wachttijden voor medische consultatisch en ingrepen in Spanje?
Verzekering privézorg als noodzaak
Steeds meer inwoners van Andalusië zien een particuliere zorgverzekering niet meer als luxe, maar als pure noodzaak om hun basiszorg te garanderen. Al geldt dit wel alleen voor mensen die zich zo’n particuliere verzekering kunnen veroorloven.