Spanje is in tegenstelling tot landen als België, Duitsland, de VS of Groot-Brittannië, een van de weinige landen die nog geen nationaal plan heeft opgesteld voor het traceren van het virus. De verantwoordelijkheid voor het volgen is overgeheveld naar de eerstelijnshulp in de gezondheidscentra en de afdelingen preventieve geneeskunde en volksgezondheid die al overbezet zijn en waar een gebrek aan middelen en personeel is. In Spanje is de publieke zorg zo geregeld dat de centrale regering de grote lijnen uitzet, maar de regio’s verantwoordelijk zijn voor de invulling ervan.
Dus nemen sommige regio’s, zoals Andalusië en Murcia, het heft in eigen hand en hebben zelf een netwerk om het virus te traceren opgezet. Andere regio’s werken, zo schrijft de krant El Mundo, tegen de klok om lijsten volgende week gereed te hebben, zoals is gevraagd door het ministerie van Volksgezondheid.
Zo verschuift de regering de verantwoordelijkheid voor eventuele uitbraken in de toekomst in de de-escalatiefase – wanneer wel de noodtoestand nog van kracht is – naar de autonome regio’s. Deze krijgen meteen ook de opdracht om hun systemen voor eerstelijnszorg te versterken – waar nu vooral uitgeputte zorgprofessionals aan het werk zijn – en om in staat te zijn hun IC-capaciteit binnen vijf dagen te verdubbelen, mocht dat nodig zijn in geval van een nieuwe uitbraak.
Over hoe dit allemaal concreet uit te voeren en welk volgsysteem te hanteren zijn regering en regio’s nu al tien dagen lang in discussie. Waar andere landen tienduizenden personen aannemen om op verschillende plekken extra tests af te nemen en contactonderzoeken uit te voeren, legt Ildefonso Hernández, woordvoerder van de Spaanse vereniging voor Volksgezondheid, uit dat zoiets in Spanje niet nodig is vanwege de goede werking van het publieke zorgsysteem. Eerstelijnszorg, Publieke Zorg en het epidemiologisch bewakingssysteem zijn de drie pilaren waar het volgen van de met corona besmette personen en hun contacten op gaan rusten.
De regio’s die al een volgsysteem hebben opgezet zijn Murcia en Andalusië. In Murcia gaat het om Alerta Covid met real-time informatie op basis waarvan men in staat is snel te reageren op punten waar het virus verhoogd aanwezig is. Eerstelijnshulpverleners dienen hier dagelijks het aantal (verdachte) besmettingen op te geven. Hierdoor wordt het mogelijk om diepgaand te bestuderen waarom besmettingen op een specifieke locatie optreden.
Op basis van deze gegevens waren de teams in de eerstelijnszorg van Murcia tijdens de pandemie in staat om 50.000 personen die thuis in quarantaine zaten wegens een mogelijke besmetting of het zijn van een contact van een besmette persoon, tegelijkertijd te volgen. Zij werden dagelijks telefonisch gevolgd, thuis bijgestaan of naar het ziekenhuis gebracht als dat nodig was. Zorgprofessionals in Murcia gaan nu ook controleren of de verdachte gevallen zich wel houden aan de regels rond thuisquarantaine. Wanneer een van die personen niet thuis blijkt te zijn wordt contact opgenomen met de bevoegde autoriteit die het dan verder oppakt.
Andalusië
In Andalusië werken dagelijks 450 personen aan het monitoren van (mogelijk) besmette personen. Hun taak bestaat eruit ketens van verspreiding op te sporen en tegen te houden, het aantal besmettingen af te remmen en de epidemie te controleren. Het epidemiologisch bewakingssysteem in de regio wordt bemand met 200 extra vrijwilligers die ervaring hebben met informatiesystemen. Volgens gegevens van het regionale ministerie van Volksgezondheid werden er in februari en maart via dit volgsysteem 30.000 personen geregistreerd in verband met het coronavirus.
Apps waarschuwen voor nieuwe besmettingen
Begin april vroegen programmeurs, zakenlui en enkele politici om apps, die nu succesvol worden gebruikt in Zuid-Korea en Singapore, naar Spanje te halen waarmee wordt gewaarschuwd voor nieuwe besmettingen. “Om dit voor Spanje te gaan gebruiken is geen simpele opdracht, maar kan wel enorm effectief werken om verspreidingen op nieuwe plekken direct de kop in te drukken,” aldus bronnen vanuit de Spaanse regering. Of er al een werkbare app gereed is, is nog niet bekendgemaakt.