De derde grootste partij in Spanje, Vox, heeft regelmatig te maken met een bepaald beeld dat vanuit de Spaanse media en vanuit de inwoners wordt geschetst. Media beschouwen de partij van Santiago Abascal als een fascistische, franquistische en totalitaire partij. De directeur van onderzoeksinstelling CIS, José Félix Tezanos, vergelijkt de groei van Vox zelfs met het proces van de nazipartij die Hitler destijds aan de macht heeft geholpen. Dit beeld komt volgens de partijleider Santiago Abascal niet overeen met de echte ideologie van de partij.
Drie experts uit Spanje delen hun visie over Vox
In een poging om een correct beeld te geven van Vox, heeft de Spaanse krant ABC contact opgenomen met drie experts op het gebied van politieke wetenschappen en constitutioneel recht om de kenmerken van Vox vanuit een academisch perspectief te bekijken.
Hoogleraar Constitutioneel Recht aan UAM
De eerste deskundige is Juan José Solozábal, hoogleraar Constitutioneel Recht aan de Universiteit van Madrid (UAM). Hij vertelt dat Vox voorstellen heeft, zoals het aanvechten van het autonome systeem, die in de kern grenzen aan onwettigheid. Ondanks dat Solozábal geen fan is van Vox, is hij niet van mening dat het een partij is die zich nooit aan de wet houdt. “Ik zou eerder zeggen dat ze op bepaalde punten in gevecht zijn met de Grondwet.”
Directeur Politieke Wetenschappen Complutense Universiteit
De tweede expert, Jaime Ferri, is directeur van de afdeling Politieke Wetenschappen aan de Complutense Universiteit in Madrid. Hij is van mening dat Vox met grote voorzichtigheid bekeken moet worden. “Met alle respect; deze mensen dragen politiek gezien niks bij. Een deel van Spanje heeft bedenkingen bij deze partij, maar een ander deel geeft Vox volledig ‘carte blanche’. Vox heeft inderdaad voorstellen die van invloed zijn op de democratische waarden en principes. Sommigen ervan kunnen worden bestempeld als ‘onwettig’. Toch is het niet juist om de partij van Abascal als fascistisch te beschouwen.
Hoogleraar Politieke Filosofie Universiteit van Barcelona
Félix Ovejero, hoogleraar Politieke Filosofie aan de Universiteit van Barcelona, is de derde expert: “Extreemrechts of uiterst links zijn relatieve – en nogal gedurfde – concepten. Ik zou nooit zeggen dat Vox gelijk is aan wat twintig jaar geleden het neofascisme werd genoemd. Ik zou het eerder vergelijken met een oude Duitse christelijke democratie, maar dan zonder indoctrinatie van de kerk.” Ovejero geeft een verklaring voor het feit dat de maatschappij steeds minder extreemrechtse symbolen tolereert dan symbolen die worden gelinkt aan linkse bewegingen: “Volgens de inwoners zelf is Spanje het meest linkse land van heel Europa. Als je dit in je achterhoofd houdt, zou Vox in een land als Frankrijk worden beschouwd als een conservatieve partij, terwijl Vox in het linkse Spanje als extreemrechts wordt beschouwd.”
Extremere gevallen dan de uitingen van Vox
De experts laten weten dat de aanvallen van Vox tegen de Grondwet niet de enige zijn. Er zijn heel wat andere groeperingen te noemen bij wie het vele malen erger is. “Vox heeft namelijk nooit geweld gebruikt bij het uitdragen van hun idealen,” zegt Ovejero. “Iets wat kenmerkend is voor extreemrechtse partijen in vroegere tijden. In Catalonië zien we nu voorbeelden van partijen die wel geweld gebruiken om te strijden voor autonomie.” Als voorbeeld noemt Ovejero het recente blokkeren van de grenzen bij La Junquera. Ook riepen verschillende partijen burgers, nadat het vonnis met lange gevangenisstraffen werd uitgesproken tegen de Catalaanse separatistische leiders, op om van zich te laten horen als protest tegen de uitspraak en om zich uit te spreken voor de autonomie zelfbeschikking van Catalonië.
Verzachten uitgangspunten na vormen coalitie
Hoe radicaal de uitgangspunten van Vox ook lijken, deze drie deskundigen zijn het erover eens dat bij het vormen van een regering met andere partijen, de uitgangspunten van Vox zachter zullen worden. Vox wil door het systeem worden erkend en opgenomen nu de partij zoveel stemmen heeft verkregen en de derde grootste van Spanje is geworden.