Op vrijdag 28 februari publiceerde het Spaanse ministerie van Gezondheid zoals elke dag alle cijfers over de verspreiding van het coronavirus in het land. Dit werd gedaan op een kalmerende wijze. Er waren 34 besmettingsgevallen in het hele land. Een situatie die in niets leek (en lijkt) op die in Italië waar het aantal besmettingen een week eerder al chaos veroorzaakte na de bevestiging van de eerste besmetting en op dezelfde dag stierven twee personen aan COVID-19 en nam het aantal besmettingen toe tot 40 personen.
In Spanje wees alles erop dat het snelle ingrijpen van de gezondheidsautoriteiten succesvol was. Een week later is de situatie volledig anders. Vrijdag telde Spanje acht slachtoffers en 374 bevestigde besmettingen. Nog steeds ver verwijderd van de getallen in italië met 3.800 besmettingen en 197 doden, terwijl daar de eerste besmetting veel later op 21 februari werd bevestigd dan de eerste in Spanje van 31 januari.
De situatie van nu zorgt voor hoofdbrekens bij de gezondheidsautoriteiten vooral in de regio’s met relatief veel besmettingen zoals in Madrid, waar alle ouderencentra voor dagopvang zijn gesloten en in Vitoria en La Rioja waar besmettingshaarden zijn met onbekende oorsprong. Men vraagt zich volgens El País nu af of er niet snel meer tests op coronavirus afgenomen moeten worden dan volgens de nu geldende protocollen wordt vereist en of de maatregelen niet veel radicaler hadden moeten zijn, zoals in Italië en in China. Zo bleek bijvoorbeeld de 4-jarige dochter van een besmette vrouw ook het coronavirus te hebben, ook al vertoonde ze geen enkel symptoom. De protocollen schrijven voor dat kinderen die asymptomatisch zijn niet worden getest. Toch vormde dit meisje een ‘gevaar’ voor haar directe omgeving, want ze had het virus wel degelijk en gekregen van haar vader die eind februari een paar dagen in het Noord-Italiaanse Bergamos was geweest.
Ook al geeft het Ministerie van Gezondheid nog steeds het signaal dat er geen reden is voor alarm zijn er verschillende zaken waarover artsen, gezondheidsautoriteiten, wetenschappers en experts in publieke gezondheidszorg zich veel zorgen maken.
Dinsdag kondigde het ministerie van Gezondheid radicalere maatregelen aan zoals het gesloten houden voor publiek van sportevenementen als die publiek uit risicogebieden trekken en het opschorten van congressen, seminars en cursussen voor artsen en ander gezondheidspersoneel. ‘We zijn bezorgd over het beschermen van medisch personeel. Dat is niet gek want drie dagen geleden zaten 100 artsen en verplegers in het Baskenland in quarantaine en op vrijdag waren dat er ook 100 in Catalonië’, zei minister Simón. Ook verschillende privé-ziekenhuizen in Spanje hebben personeel naar huis moeten sturen. ‘We zijn er wel op voorbereid, in die zin dat tijdens een normale griepepidemie ook veel professionals uit de gezondheidszorg ziek zijn of bepaalde patiënten niet kunnen behandelen, dus op zich is dat het probleem niet, maar niemand weer hoe de verspreiding van het coronavirus zich zal ontwikkelen en wat de werkelijke impact zal zijn op artsen en verpleegkundigen.
Vele malen wordt het ‘mantra’ herhaald dat het virus alleen ‘heel oude mensen velt’. De sterfte onder de leeftijdsgroep 80 plus is hoog. Het gaat vak om mensen met een al verzwakt immuunsysteem. De autoriteiten wijzen erop dat elke dood onwenselijk is maar zijn ook bezorgd over het feit dat de ziekte ook ernstige complicaties kan opleveren onder jongere mensen. Zo werden vrijdag twee personen van 37 en 50 jaar met het virus opgenomen in het ziekenhuis met een ernstige longontsteking. Op dit moment zijn 3 kinderen in Spanje besmet.
Spanje bevindt zich nog steeds in fase 1 van epidemie, de laagste en de autoriteiten houden rekening met drie scenario’s. De eerste is het scenario van insluiting. Men gaan de strijd aan tegen de verspreiding van het virus en het aantal nieuwe besmettingen vermindert langzaam tot er geen nieuwe meer komen en totdat het coronavirus in een paar maanden nog slechts een slechte herinnering is.
Het tweede scenario is dat van mitigatie en dat wil zeggen dat er maatregelen genomen moeten worden die een zeer belangrijke sociaaleconomische impact zullen hebben. Minister Simon wilde tijdens de persconferentie niet ingaan op welke maatregelen dat zijn tot de omstandigheden deze vereisen. Velen, ook bedrijven, maken zich zorgen dat er maatregelen genomen moeten worden zoals in Italië of zelfs zoals die in China. Dat scholen en universiteiten sluiten, dat mensen wordt afgeraden anderen te naderen op een afstand van minder dan een meter, niet naar bijeenkomsten kunnen waar meer mensen zijn of zelfs dat ze hun huizen niet meer kunnen verlaten.
Wat als de temperaturen stijgen?
Velen vragen zich volgens El País af wat er gebeurt als de temperaturen stijgen, zoals Donald Trump afgelopen week zei: ‘Wanneer april aanbreekt en de temperatuur een beetje stijgt, zal ook het virus op miraculeuze wijze verdwijnen, want dat gebeurt altijd met dit type virussen’.
Wetenschappers zijn hier nog niet over uit. ‘Het is prematuur’ dit aan te nemen volgens Nancy Messionnier van de Centra voor Controle en Preventie van Ziekten in de VS. Peter Hotez van de faculteit voor tropische Geneeskunde in Texas is het daarmee eens. ‘We begrijpen de basis van de seizoensgebondenheid nog niet en ook weten we absoluut nog niets concreets over dit nieuwe virus.’
Daarbij kan het nog wel zo zijn dat het virus verdwijnt, maar net als de griep elk jaar weer terugkeert.
Inmiddels raadt het Ministerie van Gezondheid mensen af om manifestaties ter gelegenheid van de Internationale Vrouwendag bij te wonen als ze ademhalingsproblemen hebben of hoesten. Men ziet nog geen reden de manifestaties af te gelasten omdat er geen massale toestroom van mensen uit het buitenland wordt verwacht, zoals wel het geval is bij bijvoorbeeld de marathon van Barcelona die naar oktober is verplaatst.
Op zaterdagmiddag zijn er in Spanje 10 personen overleden aan het coronavirus (waarvan vijf in de region Madrid) en zijn er ruim 400 besmettingen vastgesteld. De Spaanse enclaves in Noord-Afrika, Ceuta en Melilla zijn de enige Spaanse regio zonder besmettingen.