Voorlopige gegevens tot 30 november van het ministerie van Ecologische Transitie (Miteco) zijn wat milder en gaan uit van 267.000 hectare, dit is nog steeds ruim boven enig ander jaar sinds 1995.
Tot juni is bijna dezelfde oppervlakte verbrand als in heel 2021. Toch werd al duidelijk dat 2022 een ‘zwart’ jaar zou worden. In slechts zeven maanden tot in juli, brandde al meer oppervlakte af in heel 2012, wat tot nu toe het slechtste jaar was sinds het begin van de metingen. Met de laatste gegevens, tot 12 december, brandde vier keer meer oppervlakte af dan gemiddeld tussen 2006 en 2021.
Door het hele land was er sprake van bosbranden
Bijna heel Spanje liep een extreem risico op bosbranden tijdens de zomer van 2022, een bijzonder hete en droge periode met grote uitbraken in Zamora, Ourense, Zaragoza, Castellón en Navarra.
De eerste grote bosbrand van deze zomer brak uit op 8 juni in de stad Pujerra (Máaga, bij de Sierra Bermeja. De brand heeft met name La Resinera getroffen, een ontoegankelijk gebied met een dicht kastanjebos. Ongeveer 3.000 mensen werden geëvacueerd uit de gemeente Benahavís. Het lijkt erop dat de oorzaak nalatig onderhoud was. De brand heeft volgens EFFIS-satellieten naar schatting 3.500 hectare verwoest.
Weken later was er tijdens de eerste hittegolf van de zomer – tussen 11 en 18 juni – sprake van tientallen branden in 23 Spaanse provincies. De meest verwoestende was die in de Sierra de la Culebra, een bergketen in de provincie Zamora die een biosfeerreservaat is. Meer dan 32.500 hectare werd verbrand en het werd de grootste tot nu toe deze eeuw.
Zamora was sowieso de provincie die dit jaar het zwaarst werd getroffen door branden, met andere belangrijke uitbraken in Ferreras de Arriba, waar meer dan 28.000 hectare werd verbrand, en Losacio, waar bijna 1.500 hectare werd verschroeid. In totaal heeft de brand in deze provincie ten minste vier doden geëist en ongeveer 6,5% van het oppervlakte verwoest.
Na Zamora volgde Ourense, met een grote brand in augustus die meer dan 12.700 hectare in de gemeente Carballeda de Valdeorras in de as legde. Volgens het Europese bosbouwinformatiesysteem waren er nog twee andere uitbraken in Vilariño de Conso en Laza, die samen nog eens 10.000 hectare in vlammen opgingen, en de brand in Verín. In totaal is 4,5% van de provincie door de vlammen verwoest en is meer dan 32.600 hectare bosgebied getroffen.
Bosbranden verdreven eind juli ook 1.700 inwoners van vijf steden in Zaragoza uit hun huizen. De vlammen begonnen in de gemeente Ateca en omringden zo’n 14.100 hectare grond, bijna de helft van alles wat er in 2022 in de provincie Zaragoza in brand stond. Ongeveer 25.900 hectare van de hele provincie werd door de vlammen getroffen: Borja (9.200 hectare verbrand) en Nonaspe (2.000).
In de provincie Castellón brandde ruim 19.400 hectare af, volgens satellieten van de EU. Slechts één andere uitbraak, de brand in Useras kwam ook op de lijst van grote bosbranden.
In Navarra werden tot 13 steden geëvacueerd als gevolg van de golf van branden eind juni. De brand verwoestte slechts 1,7% van de oppervlakte van deze provincie, maar liet meer dan 7.100 hectare in San Martín de Unx, 6.500 hectare in Puente la Reina en nog eens 2.000 hectare in Arguedas in vlammen opgaan. In totaal ging 18.200 hectare in vlammen op in Navarra.
Grote bosbranden
De statistieken van het Nationaal Coördinatiecentrum voor Bosbrandinformatie (CCINIF), dat rapporteert aan het ministerie van Ecologische Transitie, hebben betrekking op branden met een verbrande oppervlakte van meer dan 500 hectare. Tientallen branden die zich in 2022 voordeden, zijn al toegevoegd aan de lijst van grote branden die de afgelopen twee decennia zijn geregistreerd. De brand in Minas de Riotinto, die de provincies Huelva en Sevilla in 2004 trof, was tot dit jaar de grootste brand van de eeuw, maar werd verdrongen door die in Tábara, Zamora, in juli.
Nalatigheid in veel gevallen boosdoener
Vijfennegentig procent van de bosbranden wordt veroorzaakt door mensen, meestal door nalatigheid. Daarom raadt het directoraat-generaal voor civiele bescherming en noodsituaties van het ministerie van Binnenlandse Zaken voorzichtigheid aan en vraagt het de burgers om preventieve maatregelen te nemen.
Heel Europa had last van buitensporige bosbranden
Het verbrande areaal in Spanje in 2022 is vier keer zo groot als het gemiddelde van de afgelopen tien jaar. Een trend die zich in de Europese Unie als geheel herhaalt: het verbrande areaal is volgens EFFIS drie keer zo groot als het gemiddelde.
In Oekraïne is de afgelopen jaren de meeste hectaren verbrand in verhouding tot de totale oppervlakte van het land. In 2008 brandde meer dan 7.800 hectare van de 100.000 hectare af. In 2022 kan het deze cijfers overschrijden. De gegevens van vorig jaar zullen echter moeten worden verfijnd, aangezien satellieten geen onderscheid maken tussen brand door een bosbrand en brand door explosies als gevolg van oorlog in de regio.
Ook Portugal is de laatste jaren getroffen door veel bosbranden, vooral in 2017 toen zelfs de aantallen 2005 en 2003 werden overtroffen. In 2008 en 2014 registreerde Moldavië zijn slechtste brandcijfers.
Klimaatverandering
De macht van het vuur in gebieden waar het normaal geen bedreiging vormt – zoals Oostenrijk, Hongarije of Slowakije – in combinatie met extreme hitte is een verschijnsel dat deskundigen ontegenzeggelijk in verband brengen met de klimaatverandering. Uit een recente studie in samenwerking met CSIC blijkt dat het aantal dagen met extreem brandgevaar wereldwijd is toegenomen als gevolg van de effecten van de klimaatverandering. De lengte van het bosbrandenseizoen in het Middellandse Zeegebied is de afgelopen 40 jaar verdubbeld. Het kan wel 100 jaar duren voordat een verbrand bos zich weer herstelt. Deskundigen voorspellen dat de bosbranden in de nabije toekomst heviger, wijdverspreider en gevaarlijker zullen worden.
Hoe kunnen we schade beperken?
Wat kan worden gedaan om de schade te beperken? Ecologen zijn het erover eens dat preventie het belangrijkste is, en zijn van mening dat wijziging van het landschap rond bosgebieden een van de meest effectieve manieren is om de verwoesting door de branden te beperken. Zij blijven aandringen op verbeteringen in het bosbeheer en de preventieplannen.