Dit gebeurt in zeker 300 restaurants verspreid over Spanje. Vijf op de tien gerechten bevatten niet de soort vis die op de menukaart staat. Dit blijkt uit onderzoek van Azti Tecnalia, een technologisch onderzoekscentrum op het gebied van vis en zeedieren en voeding. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van de Europese Unie.
‘In 83% van de monsters van tong werd andere vis aangetroffen, hetzelfde gold voor 73% van de merluza-monsters en voor 53% van de rode tonijn’, aldus Rogelio Pozo, directeur van Azti. Het gaat hier om fraude en niet om een probleem met betrekking tot voedselveiligheid, want de gezondheid is met het serveren van andere vissoorten niet in gevaar.
Oorsprong fraude vaak buiten Spanje
Wel gaat het om fraude op grote schaal. De oorsprong ervan wordt bovendien niet alleen gezocht bij de restaurants, maar vooral bij importeurs en groothandelsbedrijven. ‘Een schoongemaakte en gesneden vis is moeilijk te herkennen’, geeft Pozo aan. ‘In sommige gevallen ontstaat de fraude al eerder. Vooral bij soorten zoals inktvis, die Europa binnenkomen via de haven van Rotterdam. Inktvis is eenvoudig te vervangen door een weekdier dat er erg op lijkt en in Spanje ‘poto’ wordt genoemd’. Doorgaans zijn allereerst de restaurants de slachtoffers die een te hoge prijs betalen voor goedkopere soorten en dus te goeder trouw lijken te zijn.
Als voorbeeld noemt Pozo een goede soort heek (merluza in het Spaans) uit Cantabrië, waar doorgaans tussen 20 tot 30 euro per kilo voor wordt betaald. ‘We ontdekten dat er geen Merluccius merluccius werd geserveerd, maar een andere soort die gevangen wordt in Chili en Namibië en die tussen de 2 en 3 euro per kilo kost. Rode tonijn is nog een soort waarbij veel fraude werd ontdekt. Het gaat om een delicatesse waar flink veel geld voor wordt neergeteld tijdens de Almadraba in het zuidwesten van Spanje. Daar kopen fraudeurs witte tonijn die ze met rode bieten de kleur geven waarmee ze als rode tonijn worden verkocht.
Azti vergeleek het DNA van de monsters met een grote genetische database om te kunnen onderscheiden welke concrete soort vis er uiteindelijk op onze tafel belandt. Het onderzoek werd uitgevoerd in horecagelegenheden, restaurants, scholen, verpleeg- en ziekenhuizen. ‘De fraude bij de etikettering van vis beïnvloedt een op de drie gerechten in de Europese Unie’ zo blijkt uit 582 proeven die werden genomen in 23 lidstaten.
Hoe goedkoper de vis, hoe groter de fraude
In Spanje is dit getal nog hoger en gaat het gemiddeld om 50%, terwijl in dit land ook nog veel meer vis wordt gegeten dan in de rest van Eruopa. Zowel in Spanje als in Europa is het bedrog groter naarmate het visgerecht goedkoper is. Van gerechten die meer dan 50 euro kosten gaat het om 11% fraudegevallen. Dit neemt toe tot 38% bij gerechten tussen 20 en 50 euro en het gaat om 53% bij menu’s onder de 20 euro.
Fraudegevoelige soorten
Er zijn soorten, zoals ‘mero’ (een tandbaars) en botervis waarbij de foutieve etikettering 100% betreft van een kleine proef van deze soorten. Voor de rest van Europa geldt dat de fraude het grootst is en tot 53% beslaat van de monsters bij sushi-restaurants, afhaalrestaurants, cateraars en de meest populaire gerechten. In Europa is de fraude aangetroffen bij goedkopere menu’s tot 20 euro 43%, menu’s van 20 tot 50 euro 32% en boven de 50 euro 13%.
Visconsumptie Spanje
In Spanje werd 42 kilo vis per persoon genuttigd in 2016. Daarmee is het land de derde wat visconsumptie betreft van Europa. Portugal staat op één met 56 kilo vis per persoon per jaar en Litouwen met 43 kilo vis. Drie op de vijf vissen die in Spanje worden geconsumeerd werden in buitenlandse wateren gevangen.