Toch zou bij een hypothetische stemming in het Congres de absolute meerderheid tegen stemmen. Unidos Podemos, Más País, Equo, ERC, EH Bildu en PNV zijn voor liberalisering van farmaceutische licenties, terwijl VOX, PP en PSOE het niet eens zijn met de hervorming van het octrooistelsel. En zij hebben een meerderheid in het Spaanse Congres.
Wat vindt Brussel?
Brussel is tegen de liberalisering van octrooien omdat dit het huidige probleem van de toegang tot octrooien ‘niet zal oplossen’ en geeft er de voorkeur aan de samenwerking tussen farmaceutische bedrijven te bevorderen om de productiecapaciteit wereldwijd te vergroten.
Podemos ziet mogelijkheden
Unidas Podemos wijst erop dat er zowel binnen de Europese Unie als bij de Wereldhandelsorganisatie (WTO) manieren zijn om octrooien vrij te kunnen geven in noodsituaties zoals deze pandemie. ‘De EU overweegt deze mogelijkheid niet, maar de VS doen dat wel, omdat het onderzoek om vaccins te ontwikkelen een openbaar octrooi van de Amerikaanse regering is,’ verklaarden bronnen binnen Podemos.
Bovendien, benadrukt Unidas Podemos, wordt het onderzoek naar vaccins ‘grotendeels met overheidsgeld’ gefinancierd; de farmaceutische industrie ‘heeft geen enkel risico gelopen’. Overheidsinvesteringen horen het maatschappelijk nut te dienen, vaccins zijn geen consumptiegoed maar een publieke dienst die levens redt. Dat is het hoofddoel, niet de winst van de farmaceutische industrie.’
Octrooi mag geen belemmering zijn
Ook de partij Más País is voorstander van het tijdelijk vrijgeven van de licenties en vindt dat in geval van een noodsituatie op gezondheidsgebied, octrooien geen belemmering mogen vormen voor het vaccinatieproces. Volgens de partij is ‘het noodzakelijk dat de regering dit standpunt inneemt, zodat meer bedrijven en fabrieken vaccins kunnen produceren en er meer aanbod en vaccinatie is.’ De groene partij Equo deelt deze mening.
De partijen stellen dat er veel landen en organisaties zijn die deze ommekeer in het beleid willen steunen. Meer dan 200 leden van het Europees Parlement hebben geëist dat ‘de EU onder andere de rechten van individuen tegenover farmaceutische bedrijven verdedigt en het tijdelijk vrijgeven van aspecten en verplichtingen van het intellectuele eigendom toestaat.’
Baskenland, Catalonië en Navarra
Het linkse Catalaanse ERC is weliswaar voorstander van intellectueel eigendom en de rechten die voortvloeien uit wetenschappelijk onderzoek, maar stelt wel dat uitzonderlijke tijden om uitzonderlijke maatregelen vragen en dat ‘we deze wereldwijde pandemie alleen het hoofd kunnen bieden vanuit solidariteit en broederschap tussen sectoren, gebieden en burgers.’
De Catalaanse formatie JxCat verklaart eenvoudig ja te zeggen tegen alles wat een versnelling van het vaccinatietempo inhoud.
De Baskische partijen EH Bildu en PNV zijn voor liberalisering van octrooien. De Baskische Europarlementariër Izaskun Bilbao schijnt zich in Brussel al te hebben uitgesproken over de zaak.
De nationalistische partij uit Navarra, UPN, is van mening dat er onderhandeld moet worden over het publieke gebruik van een octrooi dat met publiek geld is ontwikkeld. Voor het Covid-19-vaccin ‘moet er gezocht worden naar een formule om het farmaceutisch bedrijf te betalen’ met liberalisering van het octrooi.
Tegenstanders
De socialistische PSOE verwijst naar de woorden van minister van Volksgezondheid Carolina Darias. Zij benadrukte dat de Spaanse regering het standpunt van de Europese Commissie en het systeem van contracten voor de aankoop van vaccins tegen Covid-19 steunt. ‘Spanje is geen voorstander van een hervorming van het octrooistelsel’, aldus Darias.
Het extreemrechtse Vox is een van de sterkste tegenstanders van het vrijgeven van vaccins.De conservatieve Partido Popular is ook tegen, zij het iets gematigder, en vindt dat dit niet het moment is om het debat over de liberalisering van vaccins te voeren, maar om op een transparante manier te handelen en benadrukt dat de met de farmaceutische bedrijven gesloten overeenkomsten moeten worden nageleefd, zodat de verdeling tussen de verschillende landen soepel verloopt.
Publiek-private samenwerking biedt mogelijkheden
Ciudadanos ziet meer in publiek-private samenwerking als strategie voor vooruitgang van de samenleving en vindt dat de pandemie heeft aangetoond dat samenwerking tussen de publieke sector en particuliere bedrijven ‘meer dan ooit noodzakelijk is’. Dankzij deze samenwerking beschikken we vandaag over verschillende vaccins die miljoenen levens in de wereld redden. De farmaceutische industrie en de overheidssector kunnen, volgens Ciudadanos, afspraken maken die het vaccinatieproces wereldwijd stroomlijnen. Ook moeten de vaccins de meest kwetsbare landen bereiken.