Door veranderende zeewatertemperaturen verandert ook de aanwezigheid van micro-organismen zoals plankton die het voedsel vormen voor verschillende type kwallen. Bewegen die organismen zich dichter naar de kust, dan komen ook de kwallen die zich ermee voeden mee.
Een nieuwe bedreiging voor zwemmers in de Middellandze Zee vormt de spiegeleikwal (Cotylorhiza tuberculata) Deze soort kwal steekt en wordt in toenemende mate dichter langs de kust gesignaleerd. Normaal gesproken leefde deze kwal in open water, ver van de kust vandaan net onder het wateroppervlak.
Ignacio Franco, onderzoeker bij het Spaanse Instituut voor Oceanografie (IEO) in Murcia legt uit dat de meest voorkomende kwallensoort in de Middellandse Zee de parelkwal of de Pelagia noctiluca is. In grote getallen kan dit type kwal voor grote overlast zorgen vanwege zijn giftige tentakels. Een beet kan tot behoorlijke pijn- en huidirritatie leiden.
Daarnaast komt de oorkwal (Aurelia Aurita) erg veel voor in de Middellandse Zee. Je herkent hem aan het witte ‘klavertje vier’. De kwal heeft korte tentakels, maar kan niet steken. Deze kwal verschijnt vanaf midden december langs de kusten van Murcia en andere delen van Oost-Spanje en verdwijnt weer tegen juni.
Ook de bloemkoolkwal of zeepaddenstoel (Rhizostoma pulmo) is veel te zien in de Middellandse Zee. De kwal is lichtblauw, heeft geen tentakels en veroorzaakt dan ook geen huidirritatie bij aanraking.
De spiegeleikwal zo genoemd vanwege het uiterlijk dat er van bovenaf uitziet als een gebakken eitje met hele dooier. Deze kwal geeft wel problemen. De spiegeleikwal steekt bij contact met de tentakels. Hoewel steken niet helemaal de goede term is want de tentakels bevatten stekende delen (nematocysten). Dit zijn een soort pijltjes met holle naaldjes, waarmee de huid van een mens wordt doorboord. Hierdoor ontstaat iets dat lijkt op een brandplek. Een rode plek die jeukt en pijn kan doen. De mate waarin dat gebeurt hangt af van het soort gif en de hoeveelheid die wordt geïnjecteerd.
Volgens Franco komt de spiegeleikwal elke zomer voor in Mar Menor. Daar is het water ondieper dan in de Middellandse Zee, dus warmer en met een ander ecosysteem. Echter nu ook in die zee de omstandigheden veranderen verschijnen meer soorten kwallen dichterbij de kust. Zo vormen zich meer micro-algen, waardoor het zeewater groen kleurt en het zuurstofgehalte in het water vermindert en bepaalde andere zeesoorten doodgaan. Afvalwater met pesticiden en veldmeststoffen versterken dit effect. ‘Vorig jaar zagen we enkele kwallen van het soort Riza Pinata in de buurt van de monding van de Ebro’, aldus Franco.
Ook zijn dit jaar meer Portugese oorlogsschepen (Physalia physalis) waargenomen langs de Spaanse kust. Hoewel dit geen echte kwal is, wordt de soort toch vaak met kwallen geassocieerd. Feitelijk is het een kolonie van honderden holtedieren die poliepen genoemd worden. Elke poliep heeft een andere taak. De tentakels van deze nepkwal kunnen tot wel 30 meter lang worden. Een steek van het Portugees oorlogsschip verspreidt gif dat ervoor kan zorgen dat de spieren van een mens verlamd kunnen raken. Als dat met de hartspier gebeurt, ontstaat een hartaanval.
Franco benadrukt dat het niet ging om een sterk toegenomen aantal, maar dat er wel sprake was van een snellere verspreiding op andere wijze dan in andere jaren als gevolg van veranderende klimatologische omstandigheden. Toch voorziet hij van deze soort geen excessieve toename. Het Portugese oorlogsschip komt uit de Atlantische Oceaan en vrijwel elk jaar drijven enkele exemplaren via de Straat van Gibraltar de Middellandse Zee binnen voortgestuwd door de westenwind.
Costa del Sol
In de provincie Málaga, langs de Costa del Sol is het aantal kwallenpopulaties eveneens toegenomen. Daarom hebben alle kustgemeenten samen besloten een onderzoek te laten doen over het voorkomen van kwallen langs de kust. Ook zullen er mogelijke oplossingen gegeven waarmee gemeenten aan het werk kunnen om het strandleven van toeristen en vakantievierende Spanjaarden beter te maken.
Kwallen app
De gemeenten hebben besloten tot een dagelijkse informatievoorziening in samenwerking met Aula del Mar over de toestand van kwallen langs de verschillende stranden. Via de app Infomedusas kun je per strand per dag de actuele toestand in de gaten houden. Men geeft er een omschrijving van de toestand van de zee, of deze rustig is of juist met hoge golven en of er kwallen zijn gesignaleerd. Gebruikers van de app kunnen zelf informatie toevoegen, zodat je soms precies kunt zien of op ‘jouw stukje’ strand in het laatste uur nog kwallen zijn gezien.
Volgens Aula del Mar vertonen de kwallenpopulaties sterke fluctuaties in hun levenscyclus die zwermen met kwallen veroorzaken die meestal verschijnen wanneer er pieken van fytoplankton zijn. Normaliter vormen die zwermen zich op open zee, echter door de stroming en de oostenwind kunnen ze veel dichterbij de kust komen.