Hoe gelukkig is de gemiddelde Spanjaard? Waar maken de inwoners van Spanje zich het meeste zorgen over? Welke leeftijdsgroep is het gelukkigst? En hoe kijken Spanjaarden naar de wereld?

De antwoorden op deze vragen verschenen op 24 juli 2024 in een publicatie van El País. De Spaanse krant maakt daarin de resultaten bekend van een onderzoek dat het Spaanse Centrum voor Sociologisch Onderzoek (CIS) deed naar geluk in de Spaanse samenleving.

Uit het artikel blijkt dat geluk voor veel Spanjaarden een reëel verlangen is. Bijna 90 procent van de bevolking vindt geluk belangrijk en 80 procent zegt daadwerkelijk gelukkig te zijn. Bovendien zijn veel burgers van mening dat zij een goed leven hebben. Het CIS hield in juni een eerste enquête over geluk en sociale waarden. Van de overige 20 procent zegt 11 procent van de Spaanse bevolking niet gelukkig te zijn. De resterende ondervraagden geven aan dat het “er van af hangt”.  De grootste bedreigingen voor geluk schuilen volgens de Spanjaarden in gezondheidsproblemen en de economische situatie.

Ben je gelukkig?

De gelukkigste Spanjaarden vinden we onder de jongeren van 18 tot 24 jaar. 86 procent van de ondervraagden in die leeftijdsgroep zegt gelukkig te zijn. De minst gelukkige groep is die van 74 jaar en ouder, hoewel ook in deze groep een ruime meerderheid van 71 procent zegt gelukkig te zijn. Het verschil tussen Spaanse mannen en vrouwen is klein, 82 procent van de mannen en 79 procent van de vrouwen is gelukkig.

“Je kunt alleen gelukkig zijn als de mensen om je heen dat ook zijn”

Het is bekend dat Spanjaarden hechten aan goede familiebanden. Het welzijn van familie en vrienden is dan ook sterk verbonden met het ervaren van geluk. De meeste ondervraagden (83 procent) zeggen dan ook dat “je alleen gelukkig kunt zijn als de mensen om je heen dat ook zijn”.

Op de vraag ´wat zou je nog gelukkiger maken´, antwoord bijna 22 procent dat ze gelukkiger zouden zijn als hun gezondheid, of die van dierbaren, zou verbeteren. Ook verbetering van relaties, ander werk, meer vrije tijd en zelfs een andere politieke wind in het land worden genoemd als punten die bijdragen aan een groter geluksgevoel.

Spaanse ouderen en relaties

De helft van de Spanjaarden vindt heeft niet of nauwelijks moeite om met belangrijke problemen in het dagelijks leven om te gaan. Daarentegen beweert ruim 41 procent het tegenovergestelde. Voor ouderen vanaf 74 jaren stijgt dat cijfer naar bijna 50 procent.

Deze groep is volgens het CIS samen met de 25- tot 34-jarigen de enige dat sociale relaties en familiebanden belangrijker zijn voor hun geluk dat andere zaken, zoals de economische situatie.

Zo ziet de Spanjaard de wereld

Hoewel ook Spanje te maken heeft met polarisatie, is 91 procent van de burgers het eens met de stelling dat “je altijd de meningen van anderen moet respecteren, ook al verschilt die met jouw eigen mening”. Ook is de bevolking het er bijna unaniem over eens dat “alle mensen het recht hebben om vrij te kiezen wat ze willen zijn en hoe ze willen leven”.

Een groot thema in Spanje is de gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Ruim 91 procent van de ondervraagden is voor “volledige gelijkheid tussen mannen en vrouwen op alle gebieden van het leven” is. Wat opvalt is dat onder respondenten uit de groep 18-24 jaar 14 procent van de ondervraagden juist tegen deze stelling is.

Politiek en gezin

Het CIS vroeg ook naar democratie. Iets meer dan 15 procent van de respondenten was het sterk of enigszins oneens met de stelling “democratie is te verkiezen boven elke andere regeringsvorm, altijd en onder alle omstandigheden”. Ook hier valt het grotere percentage van ruim 20 procent op onder de groep 18-24-jarigen, die het niet eens is met deze stelling, veel meer dan elke andere leeftijdsgroep.

Andere opvallende uitkomsten uit het onderzoek zijn de ruimdenkendheid van de Spanjaarden als het gaat om het vormen van een gezin. Bijna 90 procent is van mening dat er “naast het huwelijk vele andere aanvaardbare vormen van samenleven en met elkaar omgaan bestaan”. Ook valt op dat 55 procent van de respondenten van mening is dat scholen een steeds minder belangrijke rol spelen in de opvoeding.

Lees ook: Spaanse zomerdrankjes voor zinderende zomerdagen

De Happiness Index (HAIN) om het geluk van een land te meten baseert zich op vijf criteria: ontwikkeling, vrijheid, solidariteit, rechtvaardigheid en vrede. Spanje heeft op basis van deze methode nu een index van 0,72 op 1, met een licht dalende trend voor de komende jaren. Om het huidige geluksniveau in Spanje te doen stijgen, zal er volgens de onderzoekers meer moeten worden geïnvesteerd in onderwijs, onderzoek en ontwikkeling.

Wetenschappers van de UPV (de technische hogeschool van Valencia) en de universiteit van Valencia zijn bij hun onderzoek uitgegaan van de kwantitatieve variabelen uit verschillende officiële databases tussen 1989 en 2015, zoals de welzijnsindex van de Verenigde Naties (VN), gegevens van de Wereldbank en van Eurostat, om het geluk in Spanje te kunnen meten. De resultaten daarvan zijn gepubliceerd in de Journal of Computational and Applied Mathematics.

Verbeterde methode

“De huidige geluksindexen baseren zich op vragenlijsten die door middel van een bepaalde steekproef onder de bevolking worden beantwoord. Het gaat daarbij dus om erg subjectieve waarden. Onze index daarentegen gaat uit van objectieve gegevens, dat wil zeggen officiële statistieken die de hele bevolking van een land vertegenwoordigen”, aldus Joan C. Micó, onderzoeker van het instituut voor multidisciplinaire wiskunde van de UPV.

Naast deze vernieuwing is deze index ook onderscheidend omdat hij nieuwe kwantitatieve variabelen meeneemt, zoals kwaliteit van onderwijs, migratie en export en import van goederen en diensten. De index wordt aangeduid met een waarde van 0 tot 1.

De geluksindex is het geometrisch gemiddelde van de waarden uit de vijf dimensies ontwikkeling, vrijheid, solidariteit, rechtvaardigheid en vrede. Deze vergelijking is dynamisch, dat wil zeggen, varieert met de tijd in overeenstemming met alle variabelen die deze gebieden beschrijven, zoals bevolking, geboorte, alfabetiseringsindex, inkomen per hoofd van de bevolking, levensverwachting, etc.

Micó licht toe: “Dit cijfer maakt deel uit van een wiskundig model dat objectief aangeeft hoe we het geluk van een samenleving (met de controlevariabelen) kunnen laten toenemen in het licht van diverse scenario’s (de zogenaamde exogene variabelen).” Hiermee bieden de onderzoekers niet alleen een beschrijvende index aan, maar ook een besluitvormingsinstrument voor verbetering van het geluk in een samenleving.

Licht dalende trend voor de komende jaren

De nieuwe index is gebruikt om de ontwikkeling van het geluk van de Spaanse bevolking te bestuderen. De onderzoekers hebben het model voor de periode 2004-2009 vastgesteld, dit voor de periode 2010-2015 gevalideerd en een voorspellende analyse gemaakt van het geluk in Spanje voor de periode 2016-2030.

In dit vooruitzicht heeft het team van de UPV en de Universiteit van Valencia verschillende economische scenario’s gesteld (groei, recessie en tendens vanuit het verleden), evenals verschillende strategieën van investering in onderwijs, onderzoek, ontwikkeling en veiligheid. “We nemen daarbij uitgaven op deze gebieden als referentie, omdat politici hier de meest realistische beslissingen kunnen nemen”, verklaart María T. Sanz, professor aan de onderwijsafdeling wiskunde van de UV.

Meer investering nodig

Een van de opvallende conclusies van het onderzoek is dat, om het huidige geluksniveau in Spanje te doen toenemen, er meer moet worden geïnvesteerd in onderwijs, onderzoek en ontwikkeling. Antonio Caselles, lid van The International Academy for Systems and Cybernetics Sciences merkt daarover het volgende op: “Volgens onze voorspellingen zal de index van Spanje rond de 0,72 liggen, met een licht dalende trend voor de komende jaren, tegenover een minimum van 0,69 dat in 2003 is bereikt en een maximum van 0,735 dat in 2007 is gehaald, net voor de crisis. We zitten daarmee niet ver van Zwitserland, dat volgens beide indexen in 2013 het gelukkigste land is: de HAIN (0,75) en de wereldwijde tevredenheidsindex van de VN”.

Vergelijking met andere landen

“We hebben de richtlijnen gevolgd van de VN-ontwikkelingsindex voor het opstellen van kwaliteitsindexen en onze index vergeleken met die van de wereldwijde tevredenheidsindex die in 2013 door de VN in dertien Europese landen is gebruikt en zijn erin geslaagd om alle benodigde gegevens te verkrijgen”, zegt David Soler, eveneens onderzoeker van het instituut voor multidisciplinaire wiskunde van de UPV.

Spanje was in 2013 nummer drie van de lijst met gelukkigste landen, met Zwitserland op  de eerste plaats en Portugal als hekkensluiter. Terwijl volgens de VN-index, die alleen de mate van ontwikkeling omvat, Spanje de zesde positie bekleedt. Behalve deze drie landen bevat de lijst ook Oostenrijk, Cyprus, Tsjechië, Frankrijk, IJsland, Letland, Litouwen, Kroatië, Slovenië en de het Verenigd Koninkrijk.

“2013 lijkt ver weg, maar dit was het laatste jaar waarin de wereldwijde tevredenheidsindex van de VN beschikbaar was. Ons doel was beide indexen met elkaar te vergelijken om te ontdekken of er een verband bestaat, een manier om onze index te “valideren”. En dat blijkt inderdaad zo te zijn”, benadrukt David Soller.

Meten is weten

Met het oog op de toekomst wijzen de onderzoekers erop dat zij ernaar streven deze geluksindex voor zo veel mogelijk landen ter wereld te berekenen, ze met elkaar te vergelijken en daaruit conclusies te kunnen trekken, zoals bijvoorbeeld de relatie tussen geluk en geografische regio, klimaat, religie, etc.

Antonio Caselles voegt er nog aan toe dat “we ook het dynamische model voor meer landen willen bijwerken, zodat we meer sociale en economische variabelen kunnen opnemen. Het uiteindelijke doel is dat de HAIN kan worden gebruikt om strategieën te vinden om de specifieke problemen van elk land te helpen oplossen”.