Het conflict ontstond nadat het Hooggerechtshof van Castilla y León een verordening van het regionale ministerie van Landbouw tijdelijk opschortte. Deze verordening versoepelde de sanitaire controles op rundertuberculose (boviene tuberculose). Die versoepeling werd tegengehouden door de landelijke regering die daarin gelijk kreeg van het Hooggerechtshof.
Gebieden met hogere incidentiecijfers en meer runderen
Salamanca, een van de zwaarst door rundertuberculose getroffen provincies in Castilla y León, zit in de vuurlinie door de nabijheid van gebieden met hogere incidentiecijfers, zoals Extremadura en Andalusië. Bovendien is Salamanca een van de gebieden met de meeste runderen van Spanje volgens de laatste gegevens van het ministerie van Landbouw.
Ziekte-uitroeiingsprogramma
In deze nog steeds besmette regio’s is de directe bestemming van een koe bij tuberculose het slachthuis, zoals bepaald in het door het ministerie opgestelde ziekte-uitroeiingsprogramma. Deze protocollen, gebaseerd op wetenschappelijke criteria, zijn ontwikkeld in opdracht van de Europese Unie sinds Spanje in 1987 toetrad tot de Economische Gemeenschap als maatregelen om de verspreiding van de ziekte naar de rest van het grondgebied tegen te gaan.
De acties die ze omvatten zijn als volgt: voer controles uit door middel van diagnostische tests, offer de dieren die positief testen (en de rest van de dieren op de boerderij in het geval dat de positieve is gevonden in een regio vrij van tuberculose) en beperk de verplaatsingen van besmette kuddes.
Onbetrouwbare diagnostische tests
Veehouders in Castilla en León protesteren met name tegen de “slechte resultaten van sanitaire campagnes” om rundertuberculose te voorkomen, die volgens hen hun bestaansmiddelen ruïneert. Het probleem zit in de onbetrouwbare diagnostische tests. Die resulteren in valse positieven, waardoor de hele boerderij wordt geïmmobiliseerd en de dieren voor 40% minder worden verkocht aan niet-gecertificeerde voeroplaatsen.
Levensvatbaarheid boerenbedrijf
Volgens de voorzitter van de Agrarische Vereniging van Jonge Boeren (Asaja) van Ssalamanca is dit laatste punt “het punt dat ons het meest pijn doet”. Aan Newtral vertelt Juan Luis Delgado: “Als ik mijn vee niet kan verkopen of als ik het alleen aan bepaalde plaatsen kan verkopen voor een lagere prijs, verlies ik de levensvatbaarheid van mijn boerderijen, zijn ze niet meer winstgevend en eindig ik met sluiten en worden we allemaal werkloos”, aldus de woordvoerder.
Boeren eisen een nieuw plan
In een poging de verspreiding van de ziekte te voorkomen, legde de centrale regering (sociaaldemocratisch, links) beperkingen op aan het vervoer van runderen. De boeren eisen echter een nieuw plan om tuberculose uit te roeien, specifiek gericht op de zuidelijke regio’s van het land. Het conflict heeft geleid tot politieke confrontaties tussen administraties van verschillende politieke kleuren, en de situatie blijft onopgelost. De regionale overheid wordt bestuurd door een coalitie van de conservatieve Volkspartij PP en het extreemrechtse Vox.
Tijdens de protesten van maandag hebben de boeren oproepen tot veranderingen in de sanitaire voorzieningen. Ze wijzen erop dat wilde fauna een bron van de ziekte kan zijn.
Wat is rundertuberculose?
Rundertuberculose is een chronische infectie die gedomesticeerde en wilde zoogdieren treft, veroorzaakt door het M. tuberculosis-complex. De ziekte kan op mensen worden overgedragen, maar de incidentie in ontwikkelde landen is laag dankzij pasteurisatie van melk en sanitaire programma’s voor vee.
Spanje voert sinds de jaren tachtig programma’s uit om rundertuberculose uit te roeien. Hoewel sommige provincies een lage prevalentie hebben bereikt of zelfs vrij zijn verklaard van de ziekte, blijven er gebieden met een hoge prevalentie, zoals Salamanca, bestaan. Experts bevelen aan dat bij de bestrijding van rundertuberculose rekening moet worden gehouden met alle huisdieren en wilde dieren die als gastheer van de ziekte kunnen dienen, en dat het Actieplan Tuberculose bij wilde diersoorten een stap in de goede richting is.
Overdracht op mensen is minimaal
Volgens onderzoeker Bernat Pérez de Val is overdracht op mensen “minimaal, alleen het directe contact met het besmette dier vormt het grootste risico”. Dat wil zeggen dat veeboeren wel direct risico lopen. Daarnaast zijn de gevallen van besmette mensen zeer gering, 3.754 in 2021 volgens het Landelijk Netwerk Epidemiologisch Surveillance, 7,61 besmettingen per 100.000 inwoners. “Al zijn waarschijnlijk niet alle gevallen bekend”, waarschuwt De Val.
Bekijk ook: Spanje beperkt veestapel