Er is veel te doen over deze verre neef van de mens. Dit volk leefde tussen 250.000 en 25.000 jaar geleden onder meer op verschillende plaatsen in Spanje. Of ze konden spreken weet de wetenschap niet, maar schilderingen maken konden ze wel.
In 1856 werd op nog geen 15 kilometer afstand van Düsseldorf, Duitsland, in het Neanderthal, het dal van de rivier Düssel, een merkwaardige vondst gedaan. In de Feldhover grot die in een steile rotswand ligt, werden fossiele beenderen gevonden van een mensachtig wezen, dat tot dan toe onbekend was gebleven.
‘Homo Stupidus’
Volgens de natuurvorser professor Ernst Haeckel, die in 1864 met de vondst werd geconfronteerd, ging het daarbij om de resten van een “homo stupidus” (de domme mens). Ouder dan alle mensachtigen die hij ooit had gezien. Omdat antropologen uitgaan van de vindplaatsen van resten, wordt dit wezen sinds 1920 uitsluitend met “Neanderthaler” aangeduid.
Geleidelijk zijn meer skeletresten en schedels van Neanderthalers gevonden bij uitgravingen in Midden-Azië tot in Spanje en Portugal.
In 1999 keerden Britse onderzoekers terug naar de oorspronkelijke vindplaats in Duitsland. Die plaats was niet gemakkelijk te ontdekken en werd al jaren als verloren gegaan beschouwd.
De Duitsers Schmitz en Thissen ontdekten de ingang echter op een 19e eeuws schilderij dat ervan was gemaakt. Onderzoekers vonden daarop vervolgens nog veel meer skelet-resten en zelfs werktuigen waarmee de jacht bedreven kon worden.
Schedel
Tot dusver zijn ongeveer 400 Neanderthal-skeletten gevonden. Naar men nu weet, werd de eerste schedel in 1829 al in het Belgische Engis gevonden. In 1848 vonden onderzoekers een andere bij Gibraltar.
Men noemde die toen voorlopig “oude mens”, omdat men er geen idee van had of het om dezelfde mensachtigen ging en hoe oud die dan wel waren. Eerst na 1975 kreeg de wetenschap door nieuwe hulpmiddelen voor datering en afkomst meer belangstelling voor het mysterieuze Neanderthaler fenomeen.
Geen nakomelingen
In 2010 slaagde het Max Planck Instituut voor Anthropologie in Leipzig erin door DNA onderzoek het genoom van mensen te vergelijken met dat van gevonden Neanderthalers. Daardoor kwam vast te staan, dat wij daarvan geen nakomelingen zijn, ofschoon 95% van ons erfmateriaal met dat van hen overeenkomt.
Mensen die de voorlopers van ons waren, leefden kennelijk enige duizenden jaren samen met de Neanderthalers. Niet duidelijk is desondanks of er van een belangrijke vermenging sprake was. Het lijkt er vooralsnog op, dat dit maar beperkt het geval was. Tussen 1% en 5% van ons genoom lijkt op een Neanderthal herkomst te duiden.
De Aurignac mens
Uiteindelijk werden zij door de eerste versie van de moderne mens (de Aurignac mens) die in tegenstelling tot hen in grotere groepen samenleefde, uit hun levensruimte verdrongen en stierven zij langzaam uit.
Of de bekende, cyclische klimaatveranderingen op onze planeet, danwel cataclysmische gebeurtenissen daaraan bijdroegen, vormt een bron van controverses in de wetenschappelijke wereld.
Sommigen vermoeden, dat uit resten blijkt dat de uitbarsting van de supervulkaan onder de Zuid-Italiaanse Campi Flegrei voor 35.000 jaar er de toon voor zette. Dit nog altijd actieve vulkaanveld bestaat uit 24 kraters, die vlakbij Napels merendeels onder water liggen. In de Caucasus vond men van die uitbarsting as-resten tezamen met skeletresten van onze uitgestorven neven.
Waarom de Neanderthaler eigenlijk uitsluitend juist ten zuiden van de ijsgrens leefde tijdens de toenmalige Grote IJstijd, ongeveer langs de 50ste noordelijke breedtegraad, is eveneens niet opgehelderd.
Zij staan erom bekend in kleine groepen geleefd te hebben en tenten te hebben gebouwd van dierenresten en vellen. Ten zuiden van Israel komen ze echter niet meer voor.
Gereedschap
Bovendien werd in 2010 ontdekt, dat de Neanderthaler zijn gereedschap zelf maakte, wat op een hogere intelligentie wijst. Meer dan men eerder zelfs had aangenomen. Over hun eventuële taal is niets bekend.
Uit alles blijkt dat klimaatveranderingen een grote rol speelden bij de verplaatsing van zowel de eerste mensen (homo sapiens) als de Neanderthalers, naar en door West-Europa en Azië.
Grot van Nerja
In de mooie grot van Nerja werd in 2012, naast zes merkwaardige schilderingen, die enigszins op een DNA spiraal lijken, ook zwarte koolstof gevonden dat met behulp van de modernste dateringstechnieken een ouderdom van 43.500 jaren bleek te hebben.
De grottekeningen van Nerja, die volgens deskundigen “schilden” voorstellen, zullen in 2013 aan een nader onderzoek worden onderworpen om hun ouderdom en authenticiteit vast te stellen.
Als koolstof en verfpigment in ouderdom overeenkomen, vormen deze grotschilderingen de oudste die er bestaan. De Universiteit van Córdoba houdt zich met dit onderzoek bezig. Overigens worden nu door geheel Spanje overblijfselen gevonden van kleine Neanderthal nederzettingen.
El País, New Scientist, Humamorigins, Wikipedia, Trussel.com
Lees meer over de Grotten van Nerja op MeerSpanje.nl