Voor de mensensmokkelaars zijn de aangescherpte grenscontroles geen onoverkomelijk probleem. Sterker nog, hoe meer obstakels zich voordoen onderweg, hoe meer geld er in hun laatje komt. En dat gaat volgens het Europees Grenswachtagentschap Frontex om miljoenen euro’s. Deze mensensmokkelmaffia beleefde in 2018 een topjaar, toen er meer dan 57 duizend migranten in bootjes via de Straat van Gibraltar of de Alboránzee vanuit Afrika naar Spanje werden vervoerd voor een bedrag van in totaal 105 miljoen euro.
Nieuwe route naar Spanje vanaf 2017
Gelijktijdig met de toegenomen migrantenstroom richting Spanje, deed zich in de loop van 2017 een nieuwe mogelijkheid voor het mensensmokkelnetwerk in Marokko voor. Tot op dat moment was Libië het belangrijkste vertrekpunt geweest voor migrantensmokkel naar Europa. Gewapende milities in Libië echter, hielden vanaf 2017 deze illegale migrantenstroom tegen. In Italië kwam daarbij in 2018 een gesloten havenbeleid waardoor de migrantenroute zich verplaatste naar de westelijke kust van de Middellandse Zee.
Dat betekende gouden kansen voor netwerken die opereerden in Algerije en Marokko. De Marokkaanse smokkelmaffia, die vooral migranten naar Spanje overbrengt, verdiende er in 2017 al rond de 35 miljoen euro mee. Na het ‘topjaar’ 2018, waren de inkomsten volgens berekening van Frontex in 2019, toen nog maar de helft van het aantal migranten werd overgezet, nog 19 miljoen euro.
Frontex baseert de berekening van deze cijfers op informatie van migranten die dat bij hun aankomst in Spanje wisten te melden. Het gaat nadrukkelijk om een inschatting, omdat Frontex geen zich heeft op alle factoren die van invloed zijn op de prijs die de migranten moeten betalen.
Netwerk wordt vermoedelijk steeds groter
Volgens Frontex zijn de mensensmokkelaars in staat om flexibel in te springen op veranderende omstandigheden, zoals zich dat bijvoorbeeld voordeed in 2017, en dat het netwerk van smokkelaars zich steeds verder uitbreidt, zeker onder de mensen met dezelfde nationaliteit als de migranten. Ook denkt Frontex dat deze smokkelaars in de toekomst hun criminele activiteiten zullen uitbreiden met zaken als witwassen, corruptie en drugssmokkel.
Oversteek voor migranten steeds duurder
Omdat zowel de EU als Spanje politieke en financiële steun geven aan Marokko in ruil voor scherpere grenscontroles, is de oversteek vanuit dit land richting Spanje er in de afgelopen tijd niet gemakkelijker op geworden. In Marokko werden meer dan 27 duizend illegale migranten tegengehouden en werden in 2019 meer dan 60 mensensmokkelnetwerken ontmanteld. Hierdoor zijn de prijzen voor migranten om de oversteek te maken aanzienlijk verhoogd en verdienen de nog opererende smokkelnetwerken er des te meer aan. Om illegaal de Straat van Gibraltar of de Alboránzee over te steken betaalden migranten in 2017 tussen de duizend en 2 duizend euro. Eind 2019 werd wel 3 duizend euro per migrant voor de oversteek betaald, aldus Frontex.
Gevaarlijke route naar Canarische Eilanden
Nu de prijzen langs de westelijke Middellandse Zeeroute stijgen, wordt de tocht voor veel migranten te duur en zullen zij naar alternatieve routes zoeken. Zo wordt steeds vaker weer gekozen voor de gevaarlijke route via de Atlantische Oceaan naar de Canarische Eilanden. Dit jaar kwamen al zeker 89 migranten om het leven die op een goedkopere manier via deze weg de oversteek naar Spanje probeerden te maken.