Judith Goeree
Olijfolie is een onmisbaar onderdeel van het mediterrane dieet en staat wereldwijd bekend als een van de gezondste vetbronnen. Toch weten veel consumenten niet goed welke olijfolie ze moeten kiezen, laat staan waar ze op moeten letten. Volgens experts laten veel mensen zich leiden door uiterlijk of gewoontes die weinig zeggen over de werkelijke kwaliteit. Juist in Spanje is de keuze enorm — en wie goed kijkt én proeft, ontdekt al snel het verschil tussen gewone olie en echte topkwaliteit.
Extra vierge, vierge of gewone olijfolie?
Het belangrijkste onderscheid zit in het type olie:
- Extra vierge olijfolie (EVOO) is de hoogste kwaliteit. Deze olie wordt uitsluitend gewonnen via mechanische processen zoals koude persing, zonder enige chemische bewerking of verhitting.
- Vierge olijfolie is ook mechanisch verkregen, maar van iets lagere kwaliteit.
- Gewone olijfolie is een mengsel van geraffineerde oliën (bewerkt met hitte en chemicaliën om defecten te verwijderen) en een beetje vierge olie.
Extra vierge olijfolie (AOVE, aceite de oliva virgin extra, in het Spaans) behoudt al zijn natuurlijke voedingsstoffen en smaaknuances. Het is een zuiver product dat rijk is aan antioxidanten en goede vetten. Gewone olijfolie daarentegen is neutraler van smaak en mist een deel van de gezonde eigenschappen, juist door het raffinageproces.
Een objectief kwaliteitscriterium is de zuurgraad, een lagere zuurgraad wijst op een zorgvuldiger productieproces en betere kwaliteit. Als je twijfelt welke olijfolie je moet kiezen, is dit een goed startpunt.
Waneer mag een olijfolie Extra Vierge heten?
Om als Extra Vierge Olijfolie (EVOO) verkocht te mogen worden, moet een olijfolie voldoen aan strenge eisen op het gebied van productie, samenstelling en smaak. Deze criteria zijn vastgelegd in Europese en internationale regelgeving, waaronder die van de Internationale Olijfolieraad (IOC). De olie moet volledig mechanisch gewonnen zijn (zonder chemische bewerking) en een zuurgraad van maximaal 0,8% hebben — hoe lager, hoe beter.
Daarnaast ondergaat elke olie een professionele smaaktest door gecertificeerde panelleden. Daarbij mag de olie geen enkel sensorisch defect vertonen, zoals ranzigheid, muffigheid of metaalachtige tonen. Wél moet er sprake zijn van een duidelijke fruitigheid, afhankelijk van de gebruikte olijfsoort. Zelfs een lichte afwijking in geur of smaak kan ervoor zorgen dat de olie wordt afgekeurd als EVOO en wordt gedegradeerd tot ‘vierge’ of lager.
Fabels en feiten: kleur en troebelheid
Veel mensen denken dat de kleur van olijfolie iets zegt over de kwaliteit: hoe groener, hoe beter. Maar dat is een misvatting, zegt Mercedes Cano, olijfboerin en beheerder van de Almazara Molino Ermita Nueva in Alcalá la Real (Jaén). “De kleur is geen betrouwbaar kwaliteitscriterium. Bij proeverijen gebruiken we zelfs ondoorzichtige, paarse glazen om ons niet te laten beïnvloeden door de kleur,” legt ze uit.
Ook troebele olie wordt vaak verkeerd beoordeeld. Een troebele uitstraling betekent meestal dat de olie ongefilterd is, rechtstreeks uit de pers, zonder dat vochtresten en vaste deeltjes zijn verwijderd. “Ongefilterde olie heeft zijn charme en een intense smaak, maar is bedoeld voor snel gebruik. Als je het lang bewaart, kan het gaan fermenteren en bederven,” waarschuwt Cano. Ongefilterde olijfolie is bovendien minder geschikt voor verhitting omdat de vaste deeltjes sneller aanbranden.
Dat je extra vierge olijfolie niet kunt verhitten is overigens ook een fabeltje. Verschillende studies tonen aan dat extra vierge olijfolie stabiel blijft bij hoge temperaturen. Bovendien blijkt uit onderzoek dat olijfolie minder schadelijke stoffen produceert dan andere oliën onder dezelfde omstandigheden.
Elke olijf zijn eigen smaak
De smaak van olijfolie hangt niet alleen af van de verwerking, maar ook van de olijfsoort, de grond, het klimaat en de hoogte waarop de bomen groeien. Elke combinatie levert een unieke olie op. Wie zich afvraagt welke olijfolie te kiezen, doet er goed aan verschillende smaken te leren herkennen.
Bekende olijfsoorten in Spanje zijn:
- Picual: intens en bitter
- Arbequina: zacht en fruitig
- Hojiblanca: evenwichtig, met een lichte pittigheid
- Cornicabra: krachtig en langdurig aroma
Koop bij de bron
De beste tip van Cano? Sla de supermarkt over en koop rechtstreeks bij de almazara (olijfperserij). “Daar krijg je persoonlijk advies én de kans om te proeven. Die ervaring krijg je niet bij een grote keten,” zegt ze. Door lokaal te kopen, kies je niet alleen voor betere kwaliteit, maar steun je ook kleine producenten die vaak met veel passie en vakmanschap werken.
Weten welke olijfolie in de supermarkt de beste kwaliteit heeft? Lees het hier: De top drie beste extra vierge olijfolie uit de supermarkt volgens de OCU