De Romeinen hebben veel zaken op het Iberisch Schiereiland achtergelaten zoals het aquaduct, riolering, de openbare toiletten, wijn, onderwijs, gezondheid … en natuurlijk de wegen. Rome was op vele gebieden een vooruitstrevende beschaving. Volgens berekeningen van experts besloeg het Romeinse wegennetwerk op een gegeven moment meer dan 300.000 kilometer. Via hoofdwegen werden de grote steden van het rijk met elkaar verbonden. Die hoofdwegen fungeerden als transportnetwerken. Veel van die wegen worden nog steeds weerspiegeld in de huidige infrastructuren.
Inwoners van toen hadden alleen geen Google Maps om hun verplaatsingen richting te geven. Ook beschikten ze – op een enkele uitzondering na – niet over nauwkeurige wegenkaarten om hun weg makkelijker te vinden.
Pau de Soto Cañamares van het Catalaans Instituut voor Klassieke Archeologie heeft met financiële steun van het Spaanse ministerie van Wetenschap, Innovatie en Universiteiten een gedetailleerde wegenkaart van het West-Romeinse Rijk gemaakt.
‘Archeologische onderzoeken over Romeinse wegen zijn altijd gericht op lokale of regionale gebieden: onderzoekers bestuderen een rijweg of een lokaal netwerk tot in detail, maar wanneer je zoekt naar informatie over een groot gebied, bestaat deze niet of is onvolledig, er is dus geen bron met alle wegen van het Romeinse rijk met nauwkeurige lay-outs’, vertelde De Soto aan de krant El Español. ‘Ik wilde een wetenschappelijk correcte kaart maken zodat de samenleving en onderzoekers deze kunnen raadplegen, downloaden en vooral kunnen hergebruiken in hun eigen projecten’, aldus De Soto.
Zo zijn op zijn kaart alle wegen die de Romeinen van Germanië naar het Iberisch Schiereiland door Noord-Afrika en Groot-Brittannië liepen gedocumenteerd en gedigitaliseerd. Ook werd de structuur van het transportnetwerk geanalyseerd om de impact ervan op de politieke en economische evolutie van elk gebied te controleren en om de mobiliteit en distributie van verschillende producten, zoals munten, keramiek of amforen, te begrijpen. Het initiatief, dat in november vorig jaar werd gelanceerd, bevindt zich nog in de eerste fase, maar Pau de Soto heeft het skelet van de Hispania-wegen reeds voltooid.
De archeoloog breidt de 34 routes uit die zijn verzameld in het Antonino-reisplan, een document uit de 3e eeuw dat de drukste routes van het rijk samenstelde, en heeft ‘meer dan 1.000 secties en zo’n 40.000 kilometer aan wegen gedigitaliseerd, zowel hoofd- als secundaire wegen’. De kaart, die dynamisch is en in samenwerking met studies van andere onderzoekers moet worden aangevuld, geeft informatie over elk segment, zoals wanneer het werd aangelegd en tot wanneer het in gebruik was.
Naast het creëren van een complete kaart van het communicatienetwerk van het West-Romeinse rijk, zal het met De Soto’s project ook mogelijk zijn om de hoeveelheid transportgoederen van het ene punt naar het andere te reconstrueren. ‘Maar het gaat er niet om de specifieke kosten van een enkele reis vast te stellen, maar om patronen van mobiliteit of distributie te ontwaren’, merkt hij op. Vanuit Hispalis, het Sevilla van de Romeinse tijd, was het bijvoorbeeld veel waarschijnlijker dat er handel werd gedreven met andere schiereilandkustgebieden en provincies die producten over zee vervoerden dan met het binnenland, zoals blijkt uit de archeologische vondsten van gekookte amforen in de provincie Betic. En bij Complutum (Alcalá de Henares) gebeurde het tegenovergestelde: handel met de periferie was veel duurder omdat de afstand die door karren werd afgelegd, toenam.
Het project van Pau de Soto heeft niet alleen tot doel de monumentale puzzel van de wegen van het Romeinse rijk te reconstrueren, maar ook om een soort Google Maps te worden om de mobiliteit en distributie van producten in zijn uitgestrekte omvang te berekenen en te begrijpen.