De hitte dit najaar in Spanje heeft alle records verbroken. Met ver in oktober thermometers boven de 30º gaat het om “temperaturen die meer typerend zijn voor begin september”, zegt Ruben del Campo, woordvoerder van het Spaanse weerinstituut Aemet.
Tot nu toe in oktober waren de maximumtemperaturen in grote delen van Spanje op sommige dagen vijf of zelfs tien graden hoger dan het gemiddelde van 1980-2010. De temperatuurafwijking is nog steeds erg groot. In 49 van de 51 Spaanse provincies ligt het gemiddelde van het maximum dat sinds september door de Aemet is geregistreerd, hoger dan het historisch gemiddelde. 31 provincies overschreden die drempel met drie graden en bij 8 is er een verschil van meer dan acht graden tussen de realiteit van wat wordt gemeten en het historisch gemiddelde.
Bekijk ook: Na historisch warme zomer wacht Spanje ook een warme herfst
Tropische nachten
In de vroege uren van 18 oktober hebben veel provincies zelfs tropische nachten geregistreerd. De thermometer zakt dan niet onder de 20 graden. Dat was het geval in Cádiz, ten zuiden van Sevilla, Almería, bijna de hele Spaanse oostkust, de Balearen, maar ook in Cáceres en Badajoz en de kuststrook van Baskenland en Cantabrië. Het gaat duidelijk niet om geïsoleerde punten in het land waar het extreem warm is, maar om grote delen van Spanje.
Naast dat het in de praktijk betekent dat mensen nog steeds in korte broek en t-shirt lopen of je beelden ziet van stranden vol zwemmers, illustreren deze cijfers de concrete kant van de opwarming van de aarde in 2022.
De zomer was er een van aaneengesloten hittegolven. Daarna volgde een warme septembermaand en nu stevenen we af op een afsluiting van dit jaar als warmste sinds de systematische metingen zijn uitgevoerd (1961).
De algemene gemiddelde temperatuur in negen maanden (van januari tot september) heeft 16,2ºC overschreden. Pas in de zeer recente jaren –2017 en 2020– zijn vergelijkbare niveaus bereikt.
Bijna zomerse temperaturen sinds begin mei
De tropische nachten in het midden van de herfst en de hitte van oktober hebben een nieuwe trede op die ladder van voortdurende stijging gezet. “Behalve enkele korte koele periodes, hebben we sinds begin mei bijna zomerse temperaturen geregistreerd”, benadrukt Del Campo van Aemet.
Klimaatverandering
Hoge temperaturen, buiten het verwachte bereik, zijn sterk verbonden met klimaatverandering. Nikos Christidis, wetenschapper in het toeschrijven van klimatologische fenomenen, heeft bevestigd dat “klimaatverandering de kans op dagen met extreme hitte al heeft beïnvloed”. Zijn studie verwees naar het Verenigd Koninkrijk, maar de gegevens voor Spanje volgen hetzelfde pad.
Aemet onderstreept dat “de evaluatie van de jaarlijkse temperatuur in Spanje sinds 1971 een duidelijke trend laat zien naar hogere temperaturen, zowel in de gemiddelde waarden als in maximum- en minimumtemperaturen”. Het is een “consistente” regel, voegde Del Campo eraan toe, waar de realiteit laat zien “dat de warmste jaren vooral in de 21e eeuw zijn opgetekend.”
Waarom?
NASA verklaart het als volgt: “De atmosfeer bevat nu meer broeikasgasmoleculen, dus meer energie die van het aardoppervlak wordt teruggekaatst en uiteindelijk wordt vastgehouden [door de atmosfeer]. Als onderdeel van die extra energie in de atmosfeer straalt oververhitte straling naar het oppervlak van de planeet en stijgen de temperaturen op dat oppervlak”.
Warmte leidt tot droogte
Vanaf daar stapelen de problemen zich op. Deze maand concludeerde de World Weather Attribution-organisatie, een unie van wetenschappers die de relatie tussen de klimaatcrisis en specifieke atmosferische verschijnselen onderzoekt, dat “hoge temperaturen, verergerd door klimaatverandering, droogtes op het noordelijk halfrond in 2022 waarschijnlijker hebben gemaakt”.
“de sterke temperatuurstijging is de belangrijkste oorzaak van droogte”. In Spanje lijdt momenteel ongeveer 35% van het grondgebied van het Iberisch schiereiland aan langdurige droogte door gebrek aan regen, aldus het ministerie van Ecologische Transitie.
Extreem brandgevaar
Samen met de intensieve en continue vraag naar water, heeft dit ertoe geleid dat 60% van het land in enige mate van schaarste leeft. De watervoorraden hebben het minimum van de eeuw bereikt. Aan de andere kant vergroot het binnendringen van warme lucht uit het zuiden de dreiging van bosbranden in grote mate. Voor deze dagen, nog steeds in de herfst, toont de bosbranden risicokaart grote gebieden in rood. Dit zijn Castilla-La Mancha, Aragón, Castilla y León, La Rioja, Navarra, Baskenland, Cantabrië en Asturië. Hiermee wordt gewaarschuwd voor extreem brandgevaar.
Bekijk ook: Spanje staat voor een “fundamentele uitdaging” rond klimaatcrisis