Judith Goeree
De bijzonderheden rond de Semana Santa maken deze eeuwenoude Spaanse traditie nóg indrukwekkender. Elk voorjaar trekken miljoenen mensen naar de straten van steden als Sevilla, Málaga en Valladolid om processies mee te maken vol muziek, religie, geur en emotie. Maar wist je dat achter deze traditie talloze verborgen verhalen, symbolen en rituelen schuilgaan?
Semana Santa wordt overal in Spanje op unieke wijze gevierd, maar sommige elementen keren vrijwel overal terug: imposante pasos, traditionele saetas, mysterieuze nazarenos, de geur van wierook en kaarsvet, en momenten van intense stilte of juist luid applaus. De combinatie van wierook en sinaasappelbloesem is trouwens geen toeval. Deze geuren maskeren de zweetlucht van de dragers én roepen een herkenbare, spirituele sfeer op. Ruik je deze mix? Dan weet je: Semana Santa is begonnen.
Hieronder lees je vijf opvallende feiten over deze bijzondere week.
1. De oorsprong van de pasos ligt in de middeleeuwen
De indrukwekkende beelden op de tronen, de zogenoemde pasos, verbeelden scènes uit het lijden en de dood van Christus en het verdriet van Maria. Al sinds de middeleeuwen worden deze beelden door de straten gedragen, al suggereren sommige bronnen dat de traditie zelfs teruggaat tot het oude Rome. Tegenwoordig zijn de pasos vaak ware kunstwerken van hout, rijk versierd en tot in detail uitgewerkt. Hun gewicht kan oplopen tot wel 1.200 kilo. Onder de grootste en zwaarste tronen lopen soms wel 200 tot 280 costaleros, die in een langzame, ritmische cadans de heiligenbeelden urenlang door de straten dragen.
Semana Santa in Spanje: geloof of gewoon traditie?
2. Costaleros tillen tot 1.200 kilo
De costaleros zijn de mannen (en in sommige steden ook vrouwen) die de zware tronen urenlang op hun schouders dragen. Ze doen dat onder de paso, gebukt en met een stevige katoenen doek (costal) op hun nek als bescherming. In plaatsen als Sevilla en Cádiz worden ze vereerd als lokale helden vanwege hun kracht, uithoudingsvermogen en toewijding.
3. De saeta raakt rechtstreeks het hart
Tijdens de processies klinkt soms ineens een saeta: een intense, a capella gezongen klaagzang vanaf een balkon of in de straat. Deze religieuze zang komt uit Andalusië en wordt van generatie op generatie doorgegeven. De zanger bezingt met rauwe emotie het lijden van Christus of de smart van Maria. Het is een kippenvelmoment voor iedereen in de buurt.
4. Nazarenos en hun mysterieuze puntkappen
De puntige kappen van de nazarenos wekken bij buitenstaanders soms verwarring, maar ze hebben niets te maken met de Ku Klux Klan. In werkelijkheid gaat het om een middeleeuwse traditie die symbool staat voor boetedoening en anonimiteit. Door het gezicht te bedekken, toont de drager nederigheid tegenover God: niet de persoon is belangrijk, maar de daad van berouw. Elke broederschap heeft een eigen kleur met een symbolische betekenis, zoals paars voor boetedoening, zwart voor rouw en wit voor zuiverheid. Er wordt bovendien gezegd dat de hoge punt van de kap de drager dichter bij de hemel brengt.
5. Culinaire tradities horen erbij
Tijdens Semana Santa staat er in Spaanse keukens veel op het vuur. In vrijwel alle regio’s wordt bacalao (gezouten kabeljauw) gegeten. Ook zoetigheden als torrijas (wentelteefjes met honing en kaneel), buñuelos (soort oliebollen) en in Catalonië de mona de Pascua op paasmaandag zijn niet weg te denken uit deze feestweek. Zo krijgt de viering ook thuis een bijzondere smaak.
De opmars van de torrija, van Spaanse paastraditie tot culinair hoogstandje
Mysterieuze tradities en mythen
In veel delen van Spanje worden de dagen tot aan Pasen gezien als een tijd van stilte en bezinning. Tegelijk ontstaan er per regio unieke gewoontes, zoals de feestelijke maaltijden op paasmaandag in Catalonië. Hier gelooft men dat de Paasmaandag een dag van goede voortekenen is. Een perfecte dag om door te brengen met familie en dierbaren.
In veel andere delen van Spanje worden de drie dagen voorafgaand aan de verrijzenis van Christus – Goede Vrijdag, Stille Zaterdag en Paaszondag – beschouwd als dagen van rouw. Tijdens deze periode houdt men vast aan tradities van bezinning en eerbied voor het lijden van Christus.
De Semana Santa viering per dag: dit wordt er gevierd of herdacht