Judith Goeree
Op zaterdag 10 mei stroomde duizenden betogers voor een demonstratie naar de Plaza de Colón in Madrid om het aftreden van premier Pedro Sánchez te eisen. De massale bijeenkomst werd georganiseerd door het platform Por la España Constitucional, een coalitie van 129 burgerorganisaties. Ondersteuning kwam van prominente oppositiepartijen zoals Partido Popular (PP), Vox en vertegenwoordigers van Ciudadanos.
Volgens de Spaanse overheid waren er ongeveer 25.000 deelnemers aanwezig. De organisatoren zelf spraken echter van een opkomst van wel 200.000 mensen. De demonstratie verliep vreedzaam, maar luid en vastberaden, met Spaanse vlaggen, spandoeken met leuzen als “Sánchez dimisión” (Sánchez ontslag) en toespraken van invloedrijke politici en voormalige regeringsfunctionarissen.
Politieke en maatschappelijke onvrede in Spanje
De directe aanleiding voor het protest was de landelijke stroomuitval die Spanje onlangs trof. Hoewel de exacte oorzaak nog wordt onderzocht, zien veel burgers de storing als het zoveelste bewijs van bestuurlijke tekortkomingen. Vooral het trage en gebrekkige crisismanagement door de regering onder leiding van Sánchez stuitte op brede kritiek.
De onvrede gaat echter dieper dan alleen de stroomuitval. Demonstranten uitten ook felle kritiek op de amnestiewet waarmee Sánchez probeert steun te verkrijgen van Catalaanse separatistische partijen. Deze wet zou het mogelijk maken om personen die betrokken waren bij het illegale Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum van 2017, strafrechtelijke vervolging te besparen. Voor veel Spanjaarden is dit een onacceptabele concessie die ingaat tegen het gelijkheidsbeginsel en de rechtsstaat ondermijnt.
Prominente sprekers bekritiseren Sánchez
Tijdens het protest spraken onder anderen Esperanza Aguirre, voormalig regiopresident van Madrid namens de PP, en Alejo Vidal-Quadras, ex-Europarlementariër en medeoprichter van Vox. Aguirre waarschuwde voor “de uitholling van de democratie” en noemde Sánchez “een bedreiging voor de constitutionele orde”. Vidal-Quadras benadrukte dat de samenwerking van Sánchez met separatistische partijen, “een frontale aanval op de nationale eenheid van Spanje” vormt.
Symboliek en burgerlijke mobilisatie
De keuze voor de Plaza de Colón als locatie is niet toevallig. Het plein is historisch gezien het symbool van Spaans patriottisme en werd in het verleden vaker gebruikt voor betogingen tegen de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging.
Het platform Por la España Constitucional gaf aan dat dit slechts het begin is van een bredere mobilisatie. De beweging wil actie blijven voeren zolang de regering van Sánchez volgens hen afbreuk doet aan de nationale eenheid, het rechtssysteem en de institutionele stabiliteit.
Spaanse regering reageert nog niet op demonstratie
De Spaanse regering heeft nog niet officieel gereageerd op de demonstratie. Binnen regeringskringen klinkt echter dat de demonstratie geen weerspiegeling is van de mening van de meerderheid. Minister Félix Bolaños van regeringspartij PSOE noemde het protest “een manifestatie van extreemrechtse retoriek en politiek opportunisme”.
Volgens de regering is de samenwerking met regionale partijen noodzakelijk om Spanje bestuurbaar te houden in een versnipperd parlementair landschap. De amnestiewet zou juist bijdragen aan verzoening en politieke stabiliteit in Catalonië, aldus woordvoerders van de PSOE.
Spanje is een verdeeld land
De protesten van zaterdag passen in een bredere context van toenemende politieke polarisatie in Spanje. Het land is verdeeld over kernkwesties als regionale autonomie, economische ongelijkheid en de rol van monarchie en kerk in het openbare leven. De regering Sánchez heeft het de afgelopen jaren niet eenvoudig gehad: van de coronapandemie tot interne verdeeldheid binnen de linkse coalitie, inflatieproblemen en de Catalaanse kwestie.
Met de protesten van afgelopen weekend wordt de druk op Sánchez verder opgevoerd. Of deze volksbeweging zich vertaalt in een verandering van koers of beleid, blijft vooralsnog onzeker. Sánchez zelf doet er voorlopig het zwijgen toe.
PSOE vergroot voorsprong op PP na massale stroomuitval