Neem bijvoorbeeld een nachtvlucht van Düsseldorf naar Barcelona. De bemanning is op zijn post en de passagiers zijn aan boord, maar de koffers zijn nergens te bekennen. Op de luchthaven van de Duitse stad is het een puinhoop bij de bagage afhandeling. De piloot heeft twee opties: ofwel de reis uitstellen en daarmee het schema voor de volgende dag wijzigen (annuleringen, vertragingen…), of wel vliegen maar zonder alle koffers.
Lees ook: Welke stakingen in de Europese luchtvaart kunnen we deze zomer nog verwachten?
Deze scène – volgens La Vanguardia echt gebeurd een paar dagen geleden – illustreert hoe de chaos in eht luchtverkeer in Europa overspringt van het ene naar het andere land in een soort domino-effect. Het bederft de vakantie van de passagiers die dan zonder hun spullen de eerste dagen op hun bestemming door moeten brengen.
Om dezelfde redenen als dat er chaos rond de koffers optrad in de eerste plaats, verloopt de nabezorging ook niet echt soepel. De logistiek van het behandelen en opslaan van verloren bagage is nog niet zo simpel.
Duitse luchthavens
Duitse media melden nu dat de Duitse luchthavens de enorme hoeveelheid koffers die zich in hun terminals ophopen niet aankunnen. Op het vliegveld van Berlijn ariveren elke dag bijna 300 koffers die door vliegmaatschappijen worden doorgestuurd naar hun klanten. De luchthavenexploitant in München heeft bevestigd dat er een berg van enkele duizenden koffers in afwachting van toewijzing is. Hiervoor moest zelfs extra opslagruimte worden ingericht.
Volgens een woordvoerder van de luchthaven van Hannover registreert de compound vijf keer meer verloren bagage dan normaal. “We schatten het aantal op gemiddeld tussen de 300 en 500 gevallen van verloren en gevonden voorwerpen per dag”, merken ze op in verklaringen verzameld door de eerder genoemde media.
Vluchtbeperkingen
Terwijl het reizen duurder is deze zomer dan voor de pandemie, is de service precairder op het halve Europese continent. Sinds de start van het vakantieseizoen gaat er geen dag voorbij zonder dat een luchtvaartmaatschappij vluchtbeperkingen aankondigt. Met beelden van lange rijen en stapels koffers die zich ophopen in de terminals tot gevolg. Tel daar nog bij op de oproepen tot stakingen in Spanje, de Scandinavische landen en Frankrijk en de chaos is compleet. De langverwachte terugkeer naar het normale toerisme ziet er dus in de praktijk heel anders uit dan verwacht.
Domino-effect
Het probleem is dat in de luchtvaart alle schakels in de waardeketen elkaar beïnvloeden. Als er problemen zijn op de luchthaven Schiphol-Amsterdam (en die zijn vrij ernstig), zullen de incidenten zich uitbreiden naar andere steden, vooral die met hoge verzadigingsniveaus.
Lees ook: Chaos op Barajas en El Prat door stapels koffers in de terminals
Annuleren van vluchten
De cijfers voor het annuleren van vluchten “liggen ruim boven wat in de branche als normaal wordt beschouwd”, zegt John Grant, onderzoeksdirecteur bij OAG, een toonaangevend luchtvaartadviesbureau.
Lees ook: Is het einde van goedkope vluchten bij Ryanair in zicht?
Spanje heeft laagste aantal geannuleerde vluchten
In elk land is het effect echter anders. Uit de gegevens van OAG blijkt dat Spanje tot de Europese landen behoort met het laagste aantal geschrapte vluchten. Sterker nog, de cijfers lijken erg op die van de zomer van 2019. Afgezien van incidenten, zoals de effecten van stakingsdagen bij Ryanair of Easyjet of langere wachttijden tijdens piekuren op de luchthavens met het meeste internationale verkeer, is de situatie op de Spaanse luchthavens relatief stabiel volgens Grant.
Anders in Nederland, Duitsland, VK en Frankrijk
In Nederland en vooral in Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk is dat anders. De week van 27 juni tot 3 juli, die samenviel met de eerste grote uitgaande operatie, was catastrofaal op de luchthavens van deze landen die bovendien de belangrijkste uitgevers van toeristen naar Spanje zijn. In Duitsland werden meer dan 8.000 vluchten geschrapt, in Frankrijk meer dan 11.000… Het gaat om alle soorten annuleringen, maar het personeelstekort is de belangrijkste reden zegt Grant.
“Vermijd Schiphol”
Het annuleren van vluchten heeft te maken met passagiers die niet aan hun reis kunnen beginnen, de gevreesde overboeking en kettingvertragingen. “Vermijd ten koste van alles Schiphol, ook al moet je zeven keer overstappen om je bestemming te bereiken”, herhalen passagiers op sociale netwerken. Reizigers hebben het internet overspoeld met Danteske beelden van de Amsterdamse hub, met wachtrijen buiten van meer dan een kilometer en mensenmassa’s die je binnen nog nooit hebt gezien. De luchthaven van Frankfurt stapelt op dezelfde manier klachten op.
De massale bezuinigingen op vluchten betekenen ook minder inkomsten voor luchtvaartmaatschappijen die nog moeten herstellen van de verliezen van miljarden dollars door de pandemie, toen regeringen hen dwongen tot stilstand te komen.
Opvallend verschil tussen landen
Er is hier een patroon, benadrukt Pere Suau-Sánchez, professor aan de UOC en Cranfield University. Landen met een liberaal en minder beschermend economisch beleid tijdens de covid-crisis hebben nu meer te lijden onder het herstel van kwaliteitsvolle luchtactiviteit.
Als voorbeeld noemt hij equivalent van de Spaanse ERTE in het Verenigd Koninkrijk, met een lager niveau van arbeidsbescherming. Deze eindigde in september 2021. In Spanje duurde de Covid ERTE tot 31 maart dit jaar, toen de industrie van de reizen duidelijk weer op gang kwam.
Het VK heeft nu grote problemen op zijn luchthavens en de burgemeester van Londen heeft zelfs gevraagd om de aanwervingsregels na Brexit te versoepelen om werknemers uit Oost-Europa te kunnen halen. Britten zelf lijken niet te willen werken in het ruim van het vliegtuig.
“Duizenden mensen zijn ontslagen bij gronddiensten in landen als Duitsland, Nederland of het Verenigd Koninkrijk; ERTE’s werden toegepast in Spanje en het herstel van werknemers was er minder duur dan in deze landen ”, zegt José Ramírez, hoofd van de luchtsector bij UGT Catalunya.
Schiphol, een van de drukste luchthavens van Europa, moet 500 beveiligingsmedewerkers in dienst nemen en heeft 10.000 minder medewerkers dan voor covid (58.000 in totaal), ondanks het feit dat het activiteitenniveau groeit. Charles de Gaulle en Orly (Parijs) moeten onmiddellijk 4.000 posities vullen, terwijl tijdens de pandemie ongeveer 20.000 mensen zijn ontslagen.
Het Verenigd Koninkrijk zal de procedures voor het aannemen van werknemers versnellen. De luchthaven van Frankfurt zal 1.000 werknemers in dienst nemen voor de afhandelingsdiensten. Alleen duurt het tot drie maanden om de 4.000 ontslagen tijdens de pandemie te dekken.
In Spanje beloofde het ministerie van Binnenlandse Zaken om 500 extra agenten toe te wijzen aan de paspoortcontrole in het licht van de enorme wachtrijen die ontstonden in Barajas, El Prat, Málaga-Costa del Sol of Tenerife.
Het grootste probleem van de personeelstekorten zit in het cabinepersoneel, de beveiliging, het grondpersoneel en de bagageafhandeling. Daar zijn de arbeidsomstandigheden precair met lage lonen en zware werkomstandigheden. Bovendien besteden de luchthavens die diensten meestal uit.
Spanje
In Spanje bedraagt het basissalaris voor medewerkers van de hulpafhandelingsdiensten 16.635 euro bruto, terwijl het voor managementtechnici stijgt tot 25.659 euro. Het maximale salaris in deze twee functies – naarmate je hoger komt – bedraagt respectievelijk 22.826 euro en 29.783 euro.
Vóór de pandemie had 40% van deze werknemers in Spanje een tijdelijk arbeidscontract. “We hebben versterkingen nodig, zeker nu de sector erg overbelast is; anders zullen de problemen van andere luchthavens hier uiteindelijk een ineenstorting veroorzaken”, waarschuwt een bron bij vakbond UGT.
“Deze zomer wordt een uitdaging”
“Deze zomer wordt een uitdaging”, benadrukt John Grant van OAG, hoewel hij van mening is dat het ergste misschien voorbij is. “De luchtvaartmaatschappijen – vervolgt hij – passen hun vluchtschema en de beschikbare personele middelen aan. Dat zal bijdragen aan het normaliseren van de activiteit en het vermijden van last-minute annuleringen en ongemak voor passagiers”.
Geduld
Ondertussen hebben reizigers geen andere keuze dan zich te bewapenen met geduld, eventueel hun koffer thuis te laten en het met wat minder bagage te doen tijdens hun eerste vakantie zonder beperkingen in twee jaar tijd.