Spanje maakt een ‘zorgelijke situatie’ door wat betreft verschillende sleutelaspecten voor het behoud van de vrijheid van meningsuiting en pers, zo staat in het rapport te lezen dat donderdag werd gepubliceerd door de Europese Commissie. Diverse Europese landen zouden meer moeten doen om hun pers te steunen.
In het geval van Spanje ziet het Instituut een gemiddeld risico ten opzichte van de vrijheid van meningsuiting en een hoog risico waar het gaat om de vrijheid van informatie en wijst op de noodzaak van ‘urgente aanpassingen’ van verschillende verordeningen. Enkele van die verordeningen in Spanje dragen bij aan een ‘beschamend en somber’ panorama.
Het onderzoek richt zich op de etappe 2018 – 2019 en ziet een zorgelijke toename van de ‘polaristie’ die er samen met de politieke context ‘voor zorgt dat consensus moeilijker wordt bereikt om de nodige stappen te zetten’. In dit verband wordt gewezen op de goedkeuring van het Digitale Decreet in 2019, waarmee het mogelijk werd netwerken en digitale content te blokkeren zonder digitale toestemming’.
Tevens concudeert men dat het uitoefenen van het journalistieke vak de laatste jaren wordt bemoeilijkt. Hier wordt verwezen naar ’66 gerealiseerde aanvallen’ op journalisten na de uitspraak in het Catalaanse onafhankelijkheidsconflict of de ‘boycot’ van de politieke partij Vox van verschillende media die geen toegang kregen tot verkiezingsevenementen georganiseerd door die partij.
In Spanje is veel media ook in dezelfde handen, dus er bestaat een speciaal hoog direct risico (van 81 van de 100 punten) wat betreft de reclame-inkomsten. ‘De concentratie van de advertentiemarkt bij de twee grootste televisiezenders werd bevestigd door een historische sanctie die de Nationale Commissie Markten en Concurrentie (CNMC) heeft opgelegd. Er bestaat volgens het rapport in Spanje desondanks geen juridisch kader waarbinnen de concentratie van de pers of online platforms geregeld wordt.
Ook wordt gesproken over de situatie van de Spaanse publieke radio- en televisieomroep RTVE. Bij het bestuur hiervan, dat deels door de politiek wordt aangewezen, worden vraagtekens gezet in de laatste jaren. ‘De politieke partijen hebben geen akkoord kunnen bereiken omtrent de samenstelling van de Raad van Bestuur (…) Een ander duidelijk voorbeeld van hoe de politieke situatie in Spanje niet bijdraagt aan de pluriformiteit in het land’, zo wordt geconcludeerd.
RTVE handelt in naam onafhankelijk van de regering. De raad van bestuur wordt echter wel benoemd door het parlement: 8 leden door het congres en 4 leden door de senaat. Bij elke wisseling van de regering, verandert ook het bestuur van de publieke omroep. Dit zorgt volgens critici regelmatig voor gekleurde en selectieve berichtgeving.