Een einde van de staking is nog niet in zicht. Het Platform ter verdediging van de goederenvervoersector heeft op 14 maart de staking uitgeroepen voor onbepaalde tijd. De sector protesteert tegen de hoge brandstofprijzen en de slechte arbeidsvoorwaarden voor de aangesloten vrachtwagenchauffeurs.
Deze staking wordt niet gesteund door de grote vervoerdersorganisaties in Spanje. Dat heeft sinds het begin van de staking al geleid tot 29 arrestaties en 332 incidenten. Het gaat vooral om piketten die proberen te voorkomen – soms met gebruik van geweld – dat chauffeurs toch gaan rijden.
Het Spaanse ministerie van Binnenlandse Zaken heeft daarom een extra veiligheidseenheid van 23.600 agenten van de Guardia Civil en de Nationale Politie samengesteld om het vervoer van essentiële producten te kunnen garanderen. Dat neemt niet weg dat er al tekorten ontstaan op groothandelsmarkten zoals MercaMadrid, MeraBarna (Barcelona) en MercaSevilla.
Perfecte storm
Een transportstaking komt nooit gelegen, maar de timing nu is wel heel erg slecht. Sinds de invasie van Rusland in Oekraïne op 24 februari is er al een gebrek aan grondstoffen uit die twee landen, zoals granen en zonnebloemolie. Spanje importeert een kwart van de zonnebloemolie uit Oekraïne. De optredende schaarste heeft nu ooral gevolgen voor de conservenindustrie in het noordwesten van Spanje. Ook de industriële zoetwarensector, de zogenamde ‘bollería’, kan nog maar een beperkte periode produceren. Daarbij zijn de energieprijzen de laatste maanden zo sterk gestegen dat sommige producenten van levensmiddelen hun activiteiten hebben moeten staken. Zo zijn er veel vissersboten die niet meer uitvaren. De prijs voor diesel is zo hoog, dat de waarde van de vangst de kosten niet meer dekt.
Groothandelsmarkten
Door de staking belanden talloze producten van het veld, de boom, de zee of fabriek niet meer op de tafels van de consument. MercaMadrid is het grootste voedseldistributiecentrum van Spanje en de krant El País meldt dat daar 27% minder vrachtwagens komen dan een week geleden. Wie nog wel aan levensmiddelen kan komen, merkt dat deze elke dag duurder worden. De prijs voor producten van het Iberische varken is in een week tijd al met 25% gestegen en die van rundvlees met 30%.
Op MeraBarna, de groothandelsmarkt in Barcelona, is in 15 dagen tijd alles 5 cent per kilo duurder geworden. Het vervoer is duurder, de prijs voor elektriciteit blijft stijgen en hier komen geen groenten en fruit meer aan uit Andalusië. De overkoepelende vereniging van deze markt schat dat vooral schaarse producten met 10% in prijs gaan stijgen.
Gevolgen van staking voor boeren
De krant 20Minutos schrijft dat veel boeren zich al genoodzaakt zien hun producten weg te gooien. Het gaat om bederfelijke waar zoals aardbeien en courgettes. Als die niet snel na de oogst bij de eindgebruiker belanden, rest er niets anders dan ze weg te gooien. De oogst aan de planten te laten zitten is ook geen optie. Hetzelfde geldt voor bederfelijke vis en zeevruchten.
Horeca
De staking laat ook de Spaanse horecasector niet ongemoeid. Deze is juist aan het herstellen van de effecten van de coronapandemie, nu de hoge kosten en deze transportstaking roet in het eten gooien. Dat er geen oplossing in het nabije verschiet ligt, helpt niet. Zaterdag waarschuwden vertegenwoordigers uit deze sector in Andalusië bijvoorbeeld al luid en duidelijk voor de “rampzalige gevolgen” die de staking op hun bedrijfsvoering heeft en nog zal hebben als er niet snel een einde aan komt.
De Federatie van Andalusische Horecaondernemers waarschuwde zaterdag dat bars en restaurants in de problemen raken door een gebrek aan basisproducten. Voorzitter Javier Frutos riep de centrale regering op dringende maatregelen te nemen om te voorkomen dat tientallen of zelfs honderden bedrijven in de regio worden getroffen.
Het hotelwezen heeft niet alleen ernstige problemen om verse producten zoals vlees en vis te verkrijgen nu ook producten als frisdrank of bier schaars beginnen te worden. “We nemen dit probleem zeer serieus. Het kan niet te lang duren, omdat het verschrikkelijk zou zijn”, zei Frutos. Hij benadrukte ook dat meer dan 250.000 werknemers in Andalusië voor een situatie van absolute onzekerheid komen te staan.
Incidenten
Wie nog wel producten vervoert, kan in gevaarlijke situaties terechtkomen. Het transport is deze dagen een gecompliceerde taak geworden en vereist politiebegeleiding, schrijft El Mundo. In Andalusië zijn een helikopter, zeven Guardia Civil wagens en verkeersagenten gemobiliseerd om een vrachtwagenkonvooi van de Cooperativa Agroalimentaria del Valle de los Pedroches (Covap) te begeleiden naar de provincie Málaga.
Het probleem, zeiden CAEA-bronnen tegen Europa Press, “wordt elke dag erger zonder een oplossing” en “vervoerders willen niet vertrekken uit angst voor extreem geweld door de stakers.” CAEA is de Andalusische Confederatie van Voedsel- en Parfumerie-ondernemers. Hierbij zijn onder andere supermarkten van de Mercadona, El Jamón, Covirán en Saavedra aangesloten.
Bouwsector
Problemen ontstaan niet alleen in de levensmiddelensector. Ook de aanvoer van materialen in de bouw ligt gedeeltelijk stil. Vakbond Fadeco waarschuwde dat de staking van de vervoerders “een bijna totaal gebrek aan materialen veroorzaakt en al bouwbedrijven heeft gedwongen hun werken stil te leggen”. Samen met de “exorbitante stijging” van de kosten van grondstoffen en “de stijging van de energie” plaatst dit de sector in een “onhoudbare” situatie.
Supermarkten
Het zal sommige lezers niet zijn ontgaan: lege schappen in de supermarkt. De staking treft vooral de verse producten zoals groente, fruit en vis, die vaker aangevoerd moeten worden. Veel producten zijn er niet en producten die er wel zijn, worden duurder. Daar komen nu ook de problemen met zuivelproducten bij. Ingrediënten die nodig zijn voor de productie ervan worden niet geleverd. Bovendien komt het eindproduct door de staking niet meer bij de distributieketens terecht.
Suiker, linzen of meel zijn andere producten die schaars beginnen te worden. De komende dagen verwachten supermarkten ook hiervan tekorten die per merk kunnen verschillen. De meeste merken garanderen nog voorraad voor ongeveer tien dagen. Al moet die voorraad dan wel afgeleverd kunnen worden.
Verschillen tussen regio’s
Het verschilt per zone in Spanje of de schappen leeg zijn of niet. Van invloed is of er een groot distributiecentrum in de buurt is of dat producten juist van ver moeten komen. Zo was er in het westen van Andalusië geen sprake van tekorten bij bijvoorbeeld de supermarkten van Mercadona, maar wel bij die van de Lidl, die zijn transport op een andere manier organiseert.
In het Asturische Gijón zijn twee winkels van de Duitse keten Lidl gesloten vanwege het tekort aan producten door de transportstaking. In het Baskenland zijn het juist de supermarkten van Carrefour die het zwaarst getroffen worden en aan de Zuid-Spaanse Costa del Sol tonen vooral supermarkten van Aldi lege schappen.
Dringend beroep op regering voor oplossing
Talloze van bovengenoemde partijen doen een dringend beroep op de regering. Deze moet zo snel mogelijk tot een oplossing komen voor de spiraal van prijsstijgingen (brandstof en energie) die niet alleen de transportsector treffen.
“Verantwoordelijkheid”
Vrijdag riep minister Planas van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening op tot verantwoordelijkheid met betrekking tot de staking in het wegvervoer en de gevolgen ervan. Hij richtte zich tot de “groep mensen” die “boycots en gewelddadige acties uitvoeren”, naast dat ze de distributie in Spanje van veel goederen vooral uit de agrofoodsector “verstoren”.
“Immoreel en illegaal”
De minister wees erop dat de piketten die kleine boeren beletten hun melk, fruit en groenten te leveren of boten om uit te varen om vis te vangen een “illegale en immorele actie” uitvoeren tegen het werk van deze professionals.
De minister gaf ook een boodschap van “veiligheid en rust” af omdat de regering en de 23.600 leden van de staatsveiligheidstroepen in dit conflict “er alles aan zullen doen om het deze groep onmogelijk te maken het normale functioneren van onze samenleving te blokkeren en te verstoren”.
Het ministerie van Economische Zaken, Belastingen en Transport vergadert op maandag 21 maart met de afdeling koopwaar van het Nationaal Comité voor het Wegvervoer (CNTC), waartoe de organisatoren van de transportstaking niet behoren. Dit zijn grote wagenparkbeheerders en verladers die 15% van de bedrijven in de sector vertegenwoordigen. De overige 85% zijn zelfstandigen en MKB’s, aldus het Platform voor de verdediging van de nationale en internationale goederenvervoersector over de weg. Dit platform heeft vrijdag nog herhaald dat het de staking niet zal afblazen totdat de minister ze heeft ontvangen.
De minister definieerde dit platform volgens Diario de Sevilla in openbare verklaringen als “een groep ultra’s die het land aan chantage probeert te onderwerpen”.
“Absolute empathie”
De president van de regering, Pedro Sánchez, sprak vrijdag zijn “absolute empathie” uit voor de eisen van de vervoerders. Hij bood hen een dialoog aan, maar riep hen eveneens op tot kalmte tegenover de gewelddadige acties van “een minderheid”.